نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• محمد علی رنجبر

استادیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز

چکیده

محمد ابراهیم باستانی پاریزی (1393-1304 ش.) نقش و جایگاه ویژه­ای در تاریخ­نگاری معاصر ایران دارد. شیوۀ متفاوت او در روش، موضوع­شناسی، مأخذشناسی و نگارش، هم اقبال عموم را در پی داشته و هم واکنش­های مختلفی را در سطح تاریخ­نگاری دانشگاهی موجب شده است. از‌این­رو، نمی­توان از  تأثیر­گذاری او در عرصۀ تاریخ­نویسی و ترویج تاریخ­خوانی چشم پوشید. به­منظور نزدیکی به فضای ذهنی و دیدگاه نظری او درمورد تاریخ و شیوۀ تاریخ­نگاری، در این نوشتار در پی آشکار­سازی مفاهیم هستی‌شناسی (ontology)، معرفت­شناسی (epistemology) و روش­شناسی methodology)) تاریخی او هستیم تا جهان­بینی حاکم بر ذهن مورخ مشخص شود و علل و دلایل کاربست­های ویژۀ او در تاریخ­نگاری ـ از انتخاب موضوع تا مأخذ­شناسی و شیوۀ نگارش ـ به­دست آید. بررسی استقرایی آثار باستانی حکایت از پیوند منطقی سه جزء پارادایم (paradigm) تاریخ‌نگاری او دارد؛ به­‌نحوی­که از هستی‌شناسی ایده‌آلیستی راه به معرفت‌شناسی غیر‌اثباتگرایانه می‌برد و در روش‌شناسی، انحصار ابزارهای عینی و تجربی را در درک تاریخ ناکافی می‌بیند.

کلیدواژه‌ها

• باستانی پاریزی
• پارادایم تاریخ‌نگاری
• هستی‌شناسی
• معرفت‌شناسی
• روش‌شناسی

عنوان مقاله [English]

The paradigm of Bāstāni Pārizi's Historiography

نویسنده [English]

• mohammad ali ranjbar

چکیده [English]

Mohammad Ebrāhim Bāstāni Pārizi (1925-2014) has an outstanding role and a special situation in Iran's contemporary historiography. His different manner in dealing with method, subject, bibliography and writing has attracted the public attention from one side, and has caused different reactions in academic historiography from the other side. Therefore, it is impossible to ignore his influence on the field of history writing and the promotion development of its reading. To reach out to his mental space and finding his points of view about history and the methods of historiography, this article is to reveal his concepts on historical ontology, epistemology and methodology (paradigm) to determine the world-view ruling the historian's mind and the causes and reasons of his special applications in historiography – from subject selecting up to the bibliography and the style of writing. The inductive study of his works shows three dimensions of his historiography paradigm; in a way that he reaches none-positivist epistemology from idealistic ontology and believed, in his methodology, that the existence of monopolized objective and experimental tools are insufficient in history understanding.  
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Bāstāni Pārizi
• Paradigm
• Historiography
• methodology