نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر گروه تاریخ، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خیمنی، قزوین،ایران

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران

3 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین ایران

4 استاد گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران

10.22059/jhss.2022.347117.473592

چکیده

مناسبات ایران و روسیه در دورۀ قاجار تأثیرات خرد و کلان متعددی در حوزه­های مختلف بر جای نهاد؛ البته این مناسبات هیچگاه متوازن نبود و با توجه به نابرابری قدرت سیاسی و اقتصادی دو کشور، همواره به سود روسیه و به زیان ایران رقم می­خورد. در این میان گیلان به عنوان دروازه ورود روس­ها به ایران، همواره و بیشتر در معرض این تأثیرات قرار داشت؛ به­همین­علّت یکی از مهمترین این تأثیرات، تأثیری است که بر ساختار اقتصادی گیلان نهاده است. با این وصف در این پژوهش تلاش می­گردد دگرگونی ساختار اقتصادی گیلان متأثر از روابط با روسیه مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. بر این مبنا پرسش اصلی تحقیق آن است که ساختار اقتصادی گیلان چرا و چگونه تحت تأثیر روابط با روسیه به‌تدریج دگرگون شد. بر مبنای یافته­های پژوهش ساختار اقتصادی گیلان با توجه به ضعف دولت مرکزی و نیز قدرت سیاسی ـ اقتصادی برتر روسیه تابعی از تقاضا و نیازهای بازار این کشور بود. تقاضای بازار روسیه برای مواد اولیه از ایران و گیلان، به تشویق مردم برای پرورش و کشت محصولات مناسب با تقاضای بازار روسیه منجر گردید. در این راستا متناسب با تقاضای بازار روسیه، اقتصاد گیلان رو به سوی تولید مواد اولیه رفته و از تولید محصولات صنعتی و صنعتی شدن بازماند. در واقع روس‌ها پس از عهدنامه ترکمانچای حوزه نفوذ خود را به تمامی عرصه­های سیاسی و اقتصادی ایران گسترش دادند و به‌تدریج موفق شدند به بزرگترین طرف تجاری ایران تبدیل شوند. تبدیل شدن روسیه به بزرگترین طرف تجاری ایران، عواقب سوئی بر ساختار اقتصاد گیلان داشت. کشاورزی گیلان به­تدریج به سوی تولید محصولات مورد تقاضای بازار روسیه رفت و این امر به وابستگی این منطقه به روسیه منتهی گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Russia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional Revolution (1847_1906)

نویسندگان [English]

  • Farzaneh ghiasi 1
  • amirhossein hatami 2
  • bagher ali adelfar 3
  • nasrolah poor mohammadi amlashi 4

1 Researcher, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

2 Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

3 Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

4 استاد گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران

چکیده [English]

Russia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional Revolution structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional Revolution structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional RevolutionRussia's influence on the economic structure of Gilan from the Nasserite period to the Constitutional Revolution

کلیدواژه‌ها [English]

  • Russia
  • Gilan
  • iran
  • economic structure
  • agricultural products
اسناد میرزاعبدالوهاب­خان آصف­الدوله، (1377) به کوشش عبدالحسین نوایی و نیلوفر کسری، تهران:موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن­خان (1367) مرات­البلدان، به کوشش میرهاشم محدث، تهران:دانشگاه تهران.
افشار، ایرج ( 1380) دریای مازندران، تهران:دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه.
امینی، علیرضا (1382) تاریخ روابط خارجی ایران از قاجاریه تا سقوط رضاشاه، تهران: خط سوم.
انتنر، مروین. ل (1369) روابط بازرگانى روس و ایران، ترجمه احمد توکلى، تهران:موقوفات دکتر افشار.
الئارئوس، آدام (1363) سفرنامه، ترجمه احمد بهپور، تهران: ابتکار.
آدمیت، فریدون، هما ناطق (1356) افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشر نشده دوران قاجار، تهران:آگاه.
آوری، پیتر(1373) تاریخ معاصر ایران، جلد اول، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران:عطایی.
بنجامین، س .ج.و (1369) ایران و ایرانیا ، ترجمه محمدحسین کردبچه، تهران:جاویدان.
پولاک، یاکوب ادوارد (1368) ایران و ایرانیان ، ترجمه کیکاووس جهاندارى، تهران خوارزمى.
تیمورى، ابراهیم (1363) عصر بى خبرى یا تاریخ امتیازات در ایران، تهران:اقبال.
جمال­زاده، محمدعلی (1376) گنج شایگان، تهران:موقوفات دکتر محمد افشار.
چرچیل، جورج پرسی (1369) فرهنگ رجال قاجار، ترجمه غلامحسین میرزا صالح، تهران:زرین.
خودزکو، الکساندر (1390) سرزمین گیلان، ترجمه سیروس سهامى، رشت: فرهنگ ایلیا.
دهخدا، علی اکبر (1377) لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.
رابینو، ه.ل، (1386) ولایات دارالمرز ایران، ترجمه جعفر خمامى زاده، رشت: طاعتى.
روزنامه دولت علیه ایران، 2 جلد، تهران، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
سپهر، مورخ­الدله(1374) به کوشش احمد سمیعی، تهران: نامک.
سرتیپ پور، جهانگیر (1370) نام‌ها و نامداران گیلان، رشت: گیلکان.
سرنا، کارلا (1363) مردم و دیدنیهاى ایران، ترجمه غلامرضا سمیعى، تهران: نشر نو.
سیف، احمد (1380) اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران: چشمه.
سیف، احمد (1387) قرن گمشده اقتصاد و جامعه ایران در قرن نوزدهم، تهران: نی.
عیسوى، چارلز (1388) تاریخ اقتصادى ایران ، ترجمه یعقوب آژند، تهران: گستره.
فخرایی، ابراهیم (2536) گیلان در جنب مشروطه، تهران: کتابهای جیبی.
فشاهی، محمدرضا (1365) تکوین سرمایه داری در ایران، تهران: گوتنبرگ.
فوران، جان (1383) تاریخ تحولات اجتماعى ایران ، ترجمه احمد تدین، خدمات فرهنگىرساء.
کرزن، جرج ناتل (1373) ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: علمی و فرهنگی.
لافون، ف. رابینو (1372) صنعت نوغان در ایران، ترجمه و تدوین جعفر خمامی زاده، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
لندور، آرولد هنری ساویج (1388) ایران در آستانه مشروطیت، ترجمه علی اکبر عبدالرشیدی، تهران: اطلاعات.
لیتن، ویلهلم (1369) خاطرات، ترجمه پرویز صدری، تهران: ایرانشهر.
مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، س 1268، ک 6، پ 35.
مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، س 1297، ک 16، پ 14.
مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، س 1300، ک 17، پ 25.
مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، س 1306، ک 20، پ 9.
مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، س 1306، ک 20، پ 9.
مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، س 1312، ک 25، پ 15.
مکی، حسین(1363) تاریخ بیست ساله ایران، تهران: نشر ناشر.
ملک­آرا، عباس میرزا (1361) شرح حال عباس میرزا ملک­آرا، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران:بابک.
ناطق، هما (1373) بازرگانان در داد و ستد با بانک شاهی و رژی تنباکو، تهران: توس.
نامه‌های تاریخی دوران قاجار (2535) به کوشش ابرهیم صفایی، تهران: بابک.
هربرت، آرتور جیمز (1375) "اوضاع مالی و معدنی ایران (7 مه 1886)"، ترجمه احمد سیف، تاریخ معاصر ایران، موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
Yarshater,ehsan(2001) encyclopedia Iranian, vol x. new York, biblotheca press.
Irving b. karvis &Kenessey, Zoltan(1973)output and price in the international comparison project, The Review of Income and Wealth,series 19.