فرج الله احمدی؛ ابوالفضل سلمانی گواری؛ شهاب الدین سمنان
چکیده
بغداد بیش از پنج قرن مرکز خلافت جهان اسلام بود که در سال 656 ه. به دست مغولان سقوط نمود، لذا این حادثه مهم‌ترین رخدادِ تأثیرگذار در تحولات سیاسی آن عصر به شمار میرود. راهبردهای نظامی امپراتوری مغولان آنها را قادر ساخت تقریباً تمام قارۀ آسیا و بخش‌هایی از شرق اروپا را زیر سلطۀ خود درآورند؛ آنها فناوری‌های مفیدی را برای حمله ...
بیشتر
بغداد بیش از پنج قرن مرکز خلافت جهان اسلام بود که در سال 656 ه. به دست مغولان سقوط نمود، لذا این حادثه مهم‌ترین رخدادِ تأثیرگذار در تحولات سیاسی آن عصر به شمار میرود. راهبردهای نظامی امپراتوری مغولان آنها را قادر ساخت تقریباً تمام قارۀ آسیا و بخش‌هایی از شرق اروپا را زیر سلطۀ خود درآورند؛ آنها فناوری‌های مفیدی را برای حمله به استحکامات از فرهنگ‌های دیگر اقتباس و کارشناسان فنی خارجی را در ساختارهای نظامی خود وارد کردند. این ساختار نظامی بسیار انعطاف‌پذیر بود و به ارتش مغول اجازه می‌داد تا به‌صورت گروههای گسترده حمله کرده تا دشمن را محاصره نمایند یا آنها را به کمین سوق دهند تا بتوانند یک ارتش فراری و شکست‌خورده را از بین ببرند. در همین راستا، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که راهبردهای نظامی مغولان چه تأثیری در سقوط بغداد داشته است؟ این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی راهبردهای نظامی مغولان در تسخیر بغداد را مورد ارزیابی و تحلیل قرار خواهد داد. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که سازمانهای نظامی و استراتژیهایی که آنها اعمال نمودند، نقش بسیار مهمی در سقوط بغداد بعد از پنج قرن مرکزیت دارالخلافه داشته است. استفاده از ادوات نظامی سبک، منجنیق (دیوارکوب)، پیکارهای نامنظم، استفاده از نگاه مشورتی و ارزیابی تفکر عوام و خواص با مسئلۀ سقوط، تعقیب و گریز و حرکت به‌صورت چندجانبه مهم‌ترین عامل موفقیت مغولان بوده است.
فرج الله احمدی؛ آروین قائمیان
چکیده
بازی بزرگ روسیه و بریتانیا که از دهه‌های نخستین قرن نوزدهم آغاز شده بود، به رویارویی آن دو قدرت در ایران طی سال‌های آغازین قرن بیستم منجر شد. رقابت روسیه و بریتانیا در ایران در شرایطی تشدید شد که پس از دور دوم جنگ‌های ایران و روسیه در قفقاز، اعادۀ حاکمیت تاریخی ایران بر هرات در دستور کار دولت ایران قرار گرفت؛ اقدامی که باعث نگرانی ...
بیشتر
بازی بزرگ روسیه و بریتانیا که از دهه‌های نخستین قرن نوزدهم آغاز شده بود، به رویارویی آن دو قدرت در ایران طی سال‌های آغازین قرن بیستم منجر شد. رقابت روسیه و بریتانیا در ایران در شرایطی تشدید شد که پس از دور دوم جنگ‌های ایران و روسیه در قفقاز، اعادۀ حاکمیت تاریخی ایران بر هرات در دستور کار دولت ایران قرار گرفت؛ اقدامی که باعث نگرانی سیاستمداران بریتانیایی از بسط نفوذ روسیه در مرزهای غربی هند شد. در دهۀ 1830م (1245ق) تحرکات نظامی ایران در مرزهای شرقی که با حمایت روسیه همراه بود، به محاصرۀ هرات در 1837م (1252ق) منجر شد؛ اما باتوجه‌به واکنش نظامی بریتانیا در خلیج فارس، عملیات نظامی محمدشاه قاجار به شکست انجامید. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در این بازی بزرگ، در شرایطی که حمایت روسیه از دربار ایران و محاصرۀ هرات ذهن سیاستمداران بریتانیایی را در کلکته و لندن به خود مشغول داشته بود، واکنش سریع و لشکرکشی بریتانیا به خلیج فارس، نتیجۀ کارزار در هرات را به نفع آن کشور رقم زد. از آن پس بود که موقعیت بریتانیا در افغانستانِ امروزی تثبیت شد. این مقاله برخلاف پژوهش‌های دیگر که اغلب مسئلۀ هرات را در چارچوب روابط ایران و بریتانیا، ایران و روسیه و یا روابط ایران و امیرنشین‌های افغان بررسی کرده‌اند، آن را در چارجوب بازی بزرگ روسیه و بریتانیا بررسی و تحلیل کرده است.
