نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دانشگاه اصفهان. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه تاریخ، اصفهان. ایران.

3 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.22059/jhss.2025.386398.473760

چکیده

با روی‌کارآمدن دولت پهلوی، سیاست‌های بهداشتی کشور که از دوران مشروطیت آغاز شده بود، با جدیت بیشتری ادامه و در دورۀ محمدرضاشاه بیش‌ازپیش گسترش یافت. گوشت از مهم‌ترین ارزاق مردم در دورۀ پهلوی بود که همواره نارضایتی از وضعیت بهداشت، بحران‌ها و مشکلات ناشی از مصرف آن در شمار دغدغه‌های روز قرار می‌گرفت. بنا بر چنین ضرورتی، مسئلۀ نظارت بر گوشت برای دولت اهمیت بسیاری داشت. بنابراین، یکی از نخستین سیاست‌های سلامت در دولت پهلوی تصویب نظام‌نامه‌های بهداشتی برای قصابی‌ها و کشتارگاه‌ها بود. پژوهش حاضر درصدد است که با تکیه‌بر منابع مکتوب، روزنامه‌ها، مجلات و به‌ویژه اسناد و مدارک آرشیوی نویافته به این پرسش پاسخ دهد که دولت پهلوی برای بهبود وضعیت بهداشتی گوشت و نظارت بر بهداشت آنچه راهکاری در پیش گرفت و چقدر تأثیرگذار بود؟ یافته‌های پژوهش کنونی نشان می‌دهد که دولت پهلوی در بازۀ زمانی موردنظر، با هدف ارتقای بهداشت گوشت و همکاری نهادهای گوناگون، توانست با اقداماتی، مانند سالم‌سازی فیزیکی، افزایش نظارت‎‌ و بازرسی‌ بهداشتی، صدور کارت‌های بهداشتی و آموزش بهداشت در بهبود و ارتقای سلامت گوشت گام‌های مؤثری بردارد

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Impact of Pahlavi Government’s Health Policies on Improving the Condition of Meat with an Emphasis on Newly Discovered Documents (1334-1357 AH)

نویسندگان [English]

  • matin sadat eslahi 1
  • masoud kasiri 2
  • Nozhat Ahmadi 3

1 PhD student of Iranian history after Islam, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran

2 University of Isfahan. Faculty of Literature and Human Sciences, Department of History, Isfahan. Iran.

3 Associate Professor of Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

With the rise to power of the Pahlavi government, the country’s health policies, which had begun during the constitutional era, were pursued with greater seriousness and expanded during the reign of Mohammad Reza Shah. Meat was one of the most essential food items for the people during the Pahlavi era, and dissatisfaction with the health situation, crises, and problems arising from its consumption were always among the concerns of the day. Given this necessity, monitoring meat was of great importance to the government. Therefore, one of the first health policies in the Pahlavi government was the approval of health regulations for butchers and slaughterhouses. This study aims, relying on written sources, newspapers, magazines, and especially newly discovered archival documents to answer the question: what strategy did the Pahlavi government adopt to improve the health status of meat and monitor its hygiene, and how effective was it? The findings indicate that during the specified period, the Pahlavi government, aiming to enhance meat hygiene and through cooperation with various institutions, took effective steps such as physical sanitation, increased health supervision and inspection, issuance of health cards, and health education to improve and promote the health quality of meat

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pahlavi period
  • meat
  • health
  • slaughterhouse
  • butchery
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما):
  146936/293، 6093/293، 104462/298، 31353/298، 18703/298/96، 23918/298/96، 1996/291، 20842/298/96، 16193/298/96، 104448/298، 161186/298/96، 19579/293، 309/290، 5683/293، 7038/220، 83793/293،  7185/350، 1404/370/97، 19165/220، 6718/220، 386/340، 3445/220، 2662/220، 11779/220، 106382/240، 1901/245، 50731/293، 81822/240، 1459/245، 75962/293، 614/339/88، 945/293/96، 3534/293/95، 52232/293، 137964/293، 84160/293، 34134/230، 1501/339/88، 364/339/88، 2287/339/97، 30723/293، 141578/293، 30723/293، 121832/293، 2149/293/99، 2291/339/97، 5000/320/97، 23872/293/99، 113505/293، 1014/298/94، 23110/293، 2286/339/97، 1076/339/88، 68210/293، 56870/293، 36181/293/97، 90882/293، 28107/293، 1569/339/97، 495/293/96، 83259/293، 24070/310، 2845/293/96، 38356/293/97، 51624/293، ۲۳۸۷۲/293/99، 11843/293/99، 55268/230، 3596/293/95، 115111/293، 111277/293، 2149/293/99، 121707/293، 25995/293، 5332/293/99، 2291/339/97، 68939/293، 2765/350، 82737/293، 75197/293، 8189/293/99، 56870/293، 5588/370، 96586/240، 50351/293، 1569/339/97، 70772/310، 1774/293/96، 1365/293/96، 98612/293، 2345/339/97، 5482/293/98، 17393/293/97، 122222/240، 25091/297، 3161/293/97، 39/293/94، 1076/339/88، 21000/293/99، 715/293/96
- مجلات
بلدیه تهران، س1، ش9، 1300: 6.
بهداشت برای همه، سال 1333ـ1334ه.ش، س1، ش6: 349
بهداشت برای همه، سال 1333ـ1334ه.ش، س1، ش8: 534ـ535.
بهداشت برای همه، سال 1333ـ1334ه.ش، س2، ش13: 813
تهران اکونومیست، 1344،س14، ش 628 : 17
تهران اکونومیست، 1344،س14، ش 628 : 30
تهران اکونومیست، 1345، س14،ش 620: 28
تهران اکونومیست، 1345، س14، ش644 : 23
سپاه دانش، ش16، 1342: 12
سپاه دانش، ش16، 1342: 13
سپاه دانش، ش16، 1342: 16
سپاه دانش، ش16، 1342: 21
سپاه دانش، ش25، 1343: 12
سپاه دانش، ش25، 1343: 14
سپاه دانش، ش29، 1343: 32
شهرداری‌ها، 1338، ش29، س4: 31
شهرداری‌ها، 1340، ش11، س5: 28
-روزنامه‌ها
آیندگان، شنبه 14 تیر 1350، ش1068: 7
اطلاعات سالانه، 1336، ش8: 650
اطلاعات، سه‌شنبه 8 تیر 1338، 9948: 12
اطلاعات، سه‌شنبه 13شهریور1338،ش1002: 12
اطلاعات، چهارشنبه 17شهریور 1338،ش1006: 10
اطلاعات، شنبه 20شهریور 1338،ش1008: 12
اطلاعات، سه‌شنبه ۱۵ شهریور ۱۳۳۹، 10300: 12
اطلاعات، پنجشنبه ۱۷ شهریور ۱۳۳۹، 10302: 14
اطلاعات، یکشنبه 3 مهرماه ۱۳۳۹ ، 10316: 12
اطلاعات، سه‌شنبه ۱۲ مهر ۱۳۳۹ ، 10324: 17
اطلاعات، چهارشنبه ۲۵ آبان ۱۳۳۹، 10361: 15
اطلاعات، دوشنبه 18اردیبهشت 1346، ش12272: 8
اطلاعات، پنجشنبه 25خرداد 1346، ش12305: 16
اطلاعات، پنجشنبه 29تیر 1346، ش12335: 13
اطلاعات سالانه ، 1347، ش9: 757
اطلاعات، چهارشنبه 1 اردیبهشت 1350، ش13473: 9
اطلاعات، پنجشنبه 21بهمن 1350، ش13721: 26
کیهان، دوشنبه 21 فروردین 1340، ش5327 :9
کیهان، دوشنبه 22 فروردین 1345، ش1564 : 9
کیهان، شنبه 4مرداد 1346، ش1550 : 13
کیهان، شنبه 7مرداد 1346، ش1552 : 8
کیهان، یکشنبه 12 شهریور 1346، ش1873: 9
کیهان، چهارشنبه 7مهر 1346، ش1897: 9
کیهان، شنبه 4آذر 1346، ش12444: 13
کیهان، پنجشنبه 5بهمن 1346، ش12495: 13
کیهان، شنبه 21بهمن 1346، ش12508: 5
کیهان، پنج‌شنبه 26 اردیبهشت 1347، ش7439: 6
کیهان، یکشنبه 19 خرداد 1347، ش7458: 6
کیهان، سه‌شنبه 28 خرداد 1347، ش7466: 19
کیهان، دوشنبه 3 تیر 1347، ش7471: 8
کیهان، پنجشنبه 6 تیر 1347، ش7474: 8
کیهان، پنجشنبه 20 تیر 1347، ش7486: 8
کیهان، شنبه 22 تیر 1347، ش7487: 8
کیهان، شنبه 29 تیر 1347، ش7493: 8
کیهان،  چهارشنبه 16مرداد 1347، ش7509: 8
کیهان، دوشنبه 11شهریور 1347، ش 7531: 8
کیهان، یکشنبه 20 بهمن1347، ش 7665: 8
کیهان، دوشنبه 12اسفند 1347، ش7683 : 16
کیهان، یکشنبه 6 خرداد 1348، ش7751 : 8.
کیهان، چهارشنبه 26 خرداد 1348، ش7767 : 8
کیهان،  یکشنبه 9شهریور 1348، ش7833: 8
کیهان، پنجشنبه 5دی1348، ش 7627: 8
کیهان، سه‌شنبه 22دی 1348، ش 7946: 8
کیهان، شنبه 25 بهمن1348، ش 7973: 8
کیهان، چهارشنبه 18آذر 1349، ش8218: 9
کیهان، چهارشنبه 16 اردیبهشت 1349، ش8046 :8
کیهان، شنبه 16 خرداد 1349، ش8062 : 10
کیهان، شنبه 30 خرداد 1349، ش8074 : 11
کیهان، شنبه 27تیر 1349، ش8098: 11
کیهان، پنجشنبه 13اسفند 1349، ش8289: 17
کیهان سالانه، 1350 ، ش10: 85.
کیهان،  دوشنبه 31خرداد 1350، ش8377: 11
کیهان، یکشنبه 10مرداد 1350، ش8412 : 11
کیهان، پنجشنبه 2دی 1350، ش8532: 12
کیهان، سه‌شنبه 28دی 1350، ش8555: 13
کیهان، شنبه 12بهمن 1350، ش8566: 11
کیهان سالانه، 1351، ش2: 62
کیهان سالانه، 1351، ش2: 69.
کیهان، دوشنبه 28 فروردین 1351، ش8625 : 11
کیهان، یکشنبه 31 اردیبهشت 1351، ش8654: 18
کیهان، دوشنبه 2مرداد 1351، ش8709: 19
کیهان، دوشنبه 2مرداد 1351، ش8709: 15
کیهان، شنبه 25 فروردین 1352، ش8925: 13
کیهان، دوشنبه 28آبان 1352، ش9111 : 9
کیهان، سه‌شنبه 18 تیر 1353، ش9205: 14
کیهان، دوشنبه 3 خرداد 1355، ش9870: 24
-کتاب‌ها و مقالات
احمدی، منصور، آقامیری، سید صمد و سهیلا صادقی (1401)«بوروکراتیزه‌شدن ساختار بهداشتی ایران در دوره پهلوی اول»، مجله تاریخ پزشکی، دوره 14 ،شماره 47 ،صفحه 1-18
اسنادی از انجمن‌های بلدی، تجار و اصناف(1300 ـ1320ه.ش)(1380)، به کوشش رضا مختاری، 2ج، تهیه و تنظیم: معاونت خدمات مدیریت و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
تاجبخش، حسن(1379)، تاریخ دامپزشکی و پزشکی در ایران، ج2، تهران: دانشگاه تهران.
ترابی فارسانی، سهیلا و مرتضی ابراهیمی،« بلدیه و بهداشت عمومی در دوره‌ی پهلوی اول»، مجله تاریخ اسلام و ایران، زمستان 1393، شماره 24 ، ص79ـ96.
حلم سرشت پریوش و اسماعیل دل پیشه(1374)، اصول و مبانی بهداشت محیط، تهران:چهر.
روستایی، محسن(1382)، تاریخ طب و طبابت در ایران( از عهد قاجاریه تا پایان عصر رضاشاه) به روایت اسناد، ج1:تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
کارنامه انجمن شهر اصفهان( 1347ـ1351)
گلیمور، جان (1354)،گزارش بررسی شرایط صحیحه در مملکت ایران، ترجمه کیومرث ناصری، تهران: بی‌نا.
مستوفی، عبدالله(1371)، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی اداری دوره قاجاریه، ج1،3: تهران: زوار.
نشاط، حسنعلی(1346)، بهداشت گوشت، تهران: دانشگاه تهران.
نفیسی، سعید(1344)، تاریخ شهریاری شاهنشاه رضاشاه پهلوی: از 3 اسفند 1299 تا 24 شهریور 1320، تهران: شورای مرکزی جشن‌های بنیادگذاری شاهنشاهی ایران.
نیامی،علی (1348)، مدیریت شهرداری، ج2، چاپخانه بانک بازرگانی ایران.
National Library and Documentation Organization of Iran, abbreviated as Sakma. [In Persian]
Sakma, 291/ 1996. ]in Persian[
Sakma, 96/ 298/ 23918. ]in Persian[
Sakma, 96/ 298/ 18703. ]in Persian[
Sakma, 298/ 31353. ]in Persian[
Sakma, 298/104462. ]in Persian[
Sakma, 293/6093. ]in Persian[
Sakma, 293/ 146936. ]in Persian[
Sakma, 293/5683. ]in Persian[
Sakma, 290/ 309. ]in Persian[
Sakma, 293/ 19579. ]in Persian[
Sakma, 96/ 298/ 161186. ]in Persian[
Sakma, 298/ 104448. ]in Persian[
Sakma, 96/ 298/ 16193. ]in Persian[
Sakma, 96/ 298/ 20842. ]in Persian[
Sakma, 220/ 3445. ]in Persian[
Sakma, 340/ 386. ]in Persian[
Sakma, 220/ 6718. ]in Persian[
Sakma, 220/ 19165. ]in Persian[
Sakma, 97/ 370/ 1404. ]in Persian[
Sakma, 350/ 7185. ]in Persian[
Sakma, 293/ 83793. ]in Persian[
Sakma, 220/ 7038. ]in Persian[
Sakma, 245/ 1459. ]in Persian[
Sakma, 240/ 81822. ]in Persian[
Sakma, 293/ 50731. ]in Persian[
Sakma, 245/ 1901. ]in Persian[
Sakma, 240/ 106382. ]in Persian[
Sakma, 220/ 11779. ]in Persian[
Sakma, 220/ 2662. ]in Persian[
Sakma, 293/ 884160. ]in Persian[
Sakma, 293/ 137964. ]in Persian[
Sakma, 293/ 52232. ]in Persian[
Sakma, 95/ 293/ 3534. ]in Persian[
Sakma, 66/ 293/ 945. ]in Persian[
Sakma, 88/ 339/ 614. ]in Persian[
Sakma, 293/ 75962. ]in Persian[
Sakma, 293/ 20723. ]in Persian[
Sakma, 293/ 141578. ]in Persian[
Sakma, 293/ 30723. ]in Persian[
Sakma, 97/ 339/ 2287. ]in Persian[
Sakma, 888/ 339/ 364. ]in Persian[
Sakma, 88/ 339/ 1501. ]in Persian[
Sakma, 230/ 34134. ]in Persian[
Sakma, 293/ 113505. ]in Persian[
Sakma, 99/ 293/ 23872. ]in Persian[
Sakma, 97/ 320/ 5000. ]in Persian[
Sakma, 97/ 339/ 2291. ]in Persian[
Sakma, 99/ 293/ 2149. ]in Persian[
Sakma, 293/ 121832. ]in Persian[
Sakma, 97/293/ 36181. ]in Persian[
Sakma, 293/ 56870. ]in Persian[
Sakma, 293/ 68210. ]in Persian[
Sakma, 88/ 339/ 1076. ]in Persian[
Sakma, 97/ 339/ 2286. ]in Persian[
Sakma, 293/ 23110. ]in Persian[
Sakma, 94/ 298/ 1014. ]in Persian[
Sakma, 96/ 293/ 2845. ]in Persian[
Sakma, 310/ 24070. ]in Persian[
Sakma, 293/ 83259. ]in Persian[
Sakma, 96/ 293/ 495. ]in Persian[
Sakma, 97/ 339/ 1569. ]in Persian[
Sakma, 293/ 28107. ]in Persian[
Sakma, 293/ 90882. ]in Persian[
Sakma, 97/ 293/ 36181. ]in Persian[
Sakma, 230/ 55268. ]in Persian[
Sakma, 99/ 293/ 11843. ]in Persian[
Sakma, 99/293/ 23872. ]in Persian[
Sakma, 239/ 51624. ]in Persian[
Sakma, 97/ 293/ 38356. ]in Persian[
Sakma, 96/ 293/ 2845. ]in Persian[
Sakma, 293/ 25995. ]in Persian[
Sakma, 293/ 121707. ]in Persian[
Sakma, 99/ 293/ 2149. ]in Persian[
Sakma, 293/ 111277. ]in Persian[
Sakma, 293/ 115111. ]in Persian[
Sakma, 95/ 293/ 3596. ]in Persian[
Sakma, 99/ 293/ 8189. ]in Persian[
Sakma, 293/ 75197. ]in Persian[
Sakma, 293/ 82737. ]in Persian[
Sakma, 350/ 2765. ]in Persian[
Sakma, 293/ 68939. ]in Persian[
Sakma, 97/ 339/ 2291. ]in Persian[
Sakma, 99/ 293/ 5332. ]in Persian[
Sakma, 96/ 293/ 1774. ]in Persian[
Sakma, 310/ 10772. ]in Persian[
Sakma, 97/ 339/ 1569. ]in Persian[
Sakma, 293/ 50351. ]in Persian[
Sakma, 240/ 96586. ]in Persian[
Sakma, 370/ 5588. ]in Persian[
Sakma, 293/ 56870. ]in Persian[
Sakma, 240/ 122222. ]in Persian[
Sakma, 97/ 293/ 17393. ]in Persian[
Sakma, 98/ 293/ 5482. ]in Persian[
Sakma, 97/ 339/ 2345. ]in Persian[
Sakma, 293/ 98612. ]in Persian[
Sakma, 96/ 293/ 1365. ]in Persian[
Sakma, 96/ 293/ 715.  ]in Persian[
Sakma, 99/ 293/ 21000. ]in Persian[
Sakma, 88/ 339/ 1076. ]in Persian[
Sakma, 94/ 293/ 39. ]in Persian[
Sakma, 97/ 293/ 3161. ]in Persian[
Sakma, 297/ 25091. ]in Persian[
Magazines:
Baladieh-e Teheran, 1921, no. 9; 6. ]in Persian[
Behdasht Baraye Hameh, 1954, no. 6; 349. ]in Persian[
Behdasht Baraye Hameh, 1954, no. 8; 534- 535. ]in Persian[
Behdasht Baraye Hameh, 1954,  no. 13; 813. ]in Persian[
Tehran Economist, 1965, no, 628; 17.]in Persian[
Tehran Economist, 1965, no. 628; 30. ]in Persian[
Tehran Economist, 1966. no. 620; 28. ]in Persian[
Tehran Economist, 1966. no. 644; 23. ]in Persian[
Sepah-e Danesh, 1963, no. 16; 12. ]in Persian[
Sepah-e Danesh, 1963, no. 16; 13. ]in Persian[
Sepah-e Danesh, 1963, no, 16; 16. ]in Persian[
Sepah-e Danesh, 1963, no. 16; 21. ]in Persian[
Sepah-e Danesh, 1964, no. 25; 12. ]in Persian[
Sepah-e Danesh, 1964, no. 25; 14. ]in Persian[
Sepah-e Danesh, 1964. no. 29; 32. ]in Persian[
Shahrdariha, 1959, no. 29; 31. ]in Persian[
Shahrdariha, 1961, no. 11; 28. ]in Persian[
 Newspapers:
Ayandegan, July 5, 1971, no. 1068; 7. ]in Persian[
Ettela’at Annual, 1957, no. 8; 650 . ]in Persian[
Ettela’at, June 30, 1959, no. 9948; 12. ]in Persian[
Ettela’at, September 5, 1959, no. 1002; 12. ]in Persian[
Ettela’at, September 9, 1959, no. 1006; 10. ]in Persian[
Ettela’at,  September 12, 1959, no. 1008; 12. ]in Persian[
Ettela’at, September 6, 1960, no. 10300; 12. ]in Persian[
Ettela’at, September 8, 1960, no. 10302; 14. ]in Persian[
Ettela’at, September 25, 1960, no, 10316; 12. ]in Persian[
Ettela’at, October 4, 1960, no. 10324; 17. ]in Persian[
Ettela’at, November 16, 1960, no. 10361; 16. ]in Persian[
Ettela’at, May 8, 1967, no. 12272; 8. ]in Persian[
Ettela’at, June 15, 1967, no. 12305; 16. ]in Persian[
Ettela’at, July 12, 1967, no. 12335; 13. ]in Persian[
Ettela’at Annual, 1968, no. 9; 757. ]in Persian[
Ettela’at, April 21, 1971, no. 13473; 9. ]in Persian[
Ettela’at, February 10, 1972, no. 13721; 26. ]in Persian[
Kayhan, April 10, 1961, no. 5327; 9. ]in Persian[
Kayhan, April 11, 1966, no. 1564; 9. ]in Persian[
Kayhan, July 26, 1967, no. 1550; 13. ]in Persian[
Kayhan, July 19, 1967, no. 1552; 8. ]in Persian[
Kayhan, September 3, 1967, no. 1873; 9. ]in Persian[
Kayhan, September 29, 1967, no. 1897; 9. ]in Persian[
Kayhan, November 25, 1967, no. 12444; 13. ]in Persian[
Kayhan, January 25, 1968, no. 12495; 13. ]in Persian[
Kayhan, February 10, 1968, no. 12508; 5. ]in Persian[
Kayhan, May 16, 1968. no. 7439; 6. ]in Persian[
Kayhan, June 9, 1968. no. 7458; 8. ]in Persian[
Kayhan, June 18, 1968, no. 7466; 19. ]in Persian[
Kayhan, June 24, 1968. no. 7471; 8. ]in Persian[
Kayhan, June 28, 1968, no. 7474; 8. ]in Persian[
Kayhan, July 11, 1968. no. 7486; 8. ]in Persian[
Kayhan, July 13, 1968, no. 7487; 8. ]in Persian[
Kayhan, July 20, 1968. no. 7493; 8.  ]in Persian[
Keyhan, August 7, 1968, no . 7509; 8. ]in Persian[
Keyhan, September 2, 1968. no. 7531; 8. ]in Persian[
Keyhan, February 9, 1969, no, 7665; 8. ]in Persian[
Keyhan, March 3, 1969, no. 7683; 16. ]in Persian[
Keyhan, June 16, 1969, no, 7767; 8. ]in Persian[
Kayhan, August 31, 1969, no. 7833; 8. ]in Persian[
Kayhan, December 26, 1969, no. 7627; 8. ]in Persian[
Kayhan, January 12, 1970, no. 7946; 8. ]in Persian[
Kayhan, February 14, 1970, no. 7973; 8. ]in Persian[
Kayhan, December 9, 1970, no 8218; 9. ]in Persian[
Kayhan, May 6, 1970, no. 8046; 8. ]in Persian[
Kayhan, June 6, 1970, no. 8062; 10. ]in Persian[
Kayhan, June 20, 1970, no. 8074; 11. ]in Persian[
Kayhan, July 18, 1970, 8098; 11. ]in Persian[ 
Kayhan, March 4, 1971, no. 8289; 17. ]in Persian[
Kayhan Annual, 1971, no. 10; 85. ]in Persian[
Kayhan, June 21, 1971, no. 8377; 11. ]in Persian[
Kayhan, August 1, 1971, no. 8412; 11. ]in Persian[
Kayhan, December 23, 1971, no. 8532; 12. ]in Persian[
Kayhan, January 18, 1972, no. 8555; 13. ]in Persian[
Kayhan, February 1, 1972. no. 8566; 11. ]in Persian[
Kayhan Annual, 1972, no. 2; 62. ]in Persian[
Kayhan Annual, 1972, no. 2; 69. ]in Persian[
Kayhan, April 17, 1972, no. 8625; 11. ]in Persian[
Kayhan, May 21, 1972, no. 8654; 18. ]in Persian[
Kayhan, July 24, 1972, no. 8709; 19. ]in Persian[
Kayhan, July 24, 1972, no. 8709; 15. ]in Persian[
Kayhan, April 14, 1973, no. 8925; 13. ]in Persian[
Kayhan, November 19, 1973, 9111; 9. ]in Persian[
Kayhan, July 9, 1974, no. 9205; 14. ]in Persian[
Kayhan, May 24, 1976, no. 9870; 24. ]in Persian[
Books and articles:
Ahmadi, M. &  Aghamiri, S. & Sadeghi, S. (2022). Bureaucratization of Iran's Health Structure during the Pahlavi I Era. Medical History, 14 (47), 1-18. ]in Persian[
Documents on municipal councils, merchants and guilds (1921- 1941). (1992). Vols. 1& 2, edited by Reza Mokhtari, Teheran, Vezarat-e Farhang va Ershad-e Eslami. ]in Persian[
Gilmour, J. (1975). Report on the Examination of Health Conditions in the Country of Iran, translated by  Kiumars Naseri, Tehran. ]in Persian[
Hedayat, M. (1965). Khaterat va Khatarat (a Provision from the History of Six kings and a Glimpse of My Lifetime). Tehran, Zavar. ]in Persian[
Helm Seresht, P. & Del Pisheh, E. (1995). Principles and Fundamentals of Environmental Health. Tehran, Chehr Publication. ]in Persian[
Mostofi, A. (1992). Sharh-e Zendegāni-e Man ( Administrative and Social History of the Qajar Period). Tehran, Zavar, Vols. 1 & 3. ]in Persian[
Nafisi, S. (1965). The Reign of Reza Shah Pahlavi: from 22 February 1921 to 15 September 1941. Tehran, Shoray-e Markazi-e Jashnhay-e Bonyad Gozari Shahanshahi-e Iran. ]in Persian[
Neshat, H. S. (1967). Meat Hygiene. Tehran, Tehran University Press. ]in Persian[
Niyami, A. (1969), Municipal Management. Tehran, Bank Bazargani Iran, Vol. 1. ]in Persian[
Records of the Isfahan City Association .(1968-1972)
Rostayi, M. (2003). History of medicine in Iran. Tehran, Sāzman-e Asnad va Ketabkhane Melli-e Iran, Vol. 1. ]in Persian[
Tajbakhsh, H. (2000). History of Veterinary Medicine and Medicine of Iran. Tehran, Tehran University Press. ]in Persian[
Torabi Farsani, S. & Ebrahimi, M. (2015). Baladieh and Public Health During the Pahlavi I. History of Islam and Iran, 24 (24), 69- 79. ]in Persian[