نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ایران‌شناس و پژوهشگر آزاد

2 پژوهشگر آزاد

چکیده

این مقاله به تجزیه و تحلیل تاریخچۀ دو کمپانی هلندی فعال در زمینۀ واردات و صادرات می‌پردازد؛ یکی از آنها هُتز و پسر (Hotz & Zoon) است که علاوه بر ارائۀ زندگی‌نامۀ مدیرانش، به بسیاری ابتکارات اصیلشان اشاره خواهد شد که بخشی از توسعۀ ایران در دوره­های بعدی نیز مدیون آن بود. سپس به توکوی تهران، به عنوان نخستین فروشگاه واقعی در ایران و همچنین سه مغازۀ خرده‌فروشی هلندی دیگر پرداخته می‌شود که اجناس اروپایی را به ثروتمندان ایرانی می‌فروختند. در خلال نوشتار نیز سه عکس بی‌نظیر از توکوی تهران قرار داده شده است که برای نخستین­بار منتشر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Dutch Wholesalers and Retailers in Iran during Qajar Era

نویسندگان [English]

  • Willem Floor 1
  • Behnam Aboutorabian 2

1 Free Researcher on Iranian Studies

2 Free Researcher

چکیده [English]

The present article is to analyze the history of the two Dutch companies were activate in the field of import and export. One of them is Hotz & Zoon that we would offer its managers' biographies alongside many of their original initiatives the Iranian further developments owe them. Then, the history of Iran's first real department-store (the Teheran Toko) as well as three Dutch retailers that sold European goods to wealthy Iranians. Finally, three of unique photos of Teheran Toko have been published for the first time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar
  • Hotz & Zoon
  • Teheran Toko
  • Dutch
اخضرعلیشاه، حسن، آمار دارالخلافة تهران (اسنادی از تاریخ اجتماعی تهران در عصر قاجار)، به کوشش سیروس سعدوندیان و منصوره اتحادیه (نظام مأفی)، تاریخ ایران، تهران، ۱۳۶۸.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، روزنامة خاطرات، تصحیح ایرج افشار، نوین، تهران، ۱۳۴۵.
ظهیرالدوله‌، علی،‌ سفرنامه، به کوشش محمداسماعیل رضوانی، مستوفی، تهران، ۱۳۷۱.
عزیزالسلطان، غلامعلی خان، روزنامۀ خاطرات عزیزالسلطان «ملیجک ثانی»، به کوشش محسن میرزایی،ج 1، زریاب، تهران۱۳۷۶.
عین‌السلطنه، قهرمان میرزا سالور، روزنامه عین‌السلطنه، ج1 (۱۰ جلد)، تصحیح مسعود سالور و ایرج افشار، اساطیر، تهران، ۱۳۷۴.
فرح‌بخش، فریدون نوین، مجموعه مهرهای پستی ایران ۱۲۵۴-۱۳۰۴، بی­نا، تهران، ۱۳۷۰.
فرصت حسین شیرازی، میرزا آقا. آثار عجم، امیرکبیر، طهران، ۱۳۱۶ ق.
کبابی سدیدالسلطنه، محمدعلی ، بندر عباس و خلیج فارس، بی­نا، تهران، ۱۳۴۲.
مهدوی اصغر و ایرج افشار، یزد در اسناد امین‌الضرب، طالیه، تهران، ۱۳۸۰.
مهدوی، شیرین، زن‍دگ‍ی‌ن‍ام‍ه‌ی‌ ح‍اج‌ م‍ح‍م‍دح‍س‍ن‌ ک‍م‍پ‍ان‍ی‌ ام‍ی‍ن‌ دارال‍ض‍رب‌، ت‍رج‍م‍ه‌ م‍ن‍ص‍وره‌ ات‍ح‍ادی‍ه و ف‍رح‍ن‍از ام‍ی‍رخ‍ان‍ی‌ ح‍س‍ی‍ن‍ک‌ل‍و ، ت‍اری‍خ‌ ای‍ران‌، ت‍ه‍ران‌، ۱۳۷۹.
Avery, P. Modern Iran (London 1965).
Curzon, G.N. Persia and the Persian Question 2 vols. (London: Cass, 1966).
Dunlop, H. Bronnen tot de geschiedenis der Oostindische Compagnie in Perzië (The Hague, 1930).
Faber, Tjallien. Perzische Toestanden. Nederlandse handelscontacten met Perzië 1870-1914 (unpublished doctoraalscriptie, Universiteit van Amsterdam, 1991).
Floor, Willem. “The merchants in Qajar Iran,” ZDMG, vol. 126 (1976), pp. 101-135.
___, “Bankruptcy in Qajar Iran,” ZDMG, vol. 127 (1977), pp. 61-76.
___, “Le droit d’entreposage dans Qajar Iran,” Studia Iranica 13 (1988), pp. 59-77 and 179-182
___, “Le Karun et l’irrigation de la plaine d’Ahvaz,” Studia Iranica 29 (1999), pp. 95-122.
Government of Great-Britain. Diplomatic and Consular Reports nr. 241 (Tabreez, 1886-7).
Government of the Netherlands, Archives Ministry of Foreign Affairs (The Hague, the Netherlands).
Government of the Netherlands, Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant, no. 265, (November 11, 1893).
___, Consulaire Verslagen en Berichten (1891-1904).
___, Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid, Verzameling van Consulaire and Andere Verslagen en Berichten,  (Bender-Bushire) no. 68 (The Hague 1892)
Hartmann, Bodo. “Members Letters,” Iran Philatelic Study Circle Bulletin 111 (December 1997), p. 1971.
Hotz, A. “Java-Bombay-Perzische Golf, een nieuwe stoomvaartlijn,” De Economist 1897 I, pp. 158-164.
___, “Perzië. Overzicht van de in de Nederlandse taal uitgegeven werken, gevolgd door een opgave van de voornaamste buitenlandsche schrijvers,” Tijdschrift van het Koninklijke Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap (Leiden, 1897), pp. 713-58.
___, “Persian Trade Routes,” Journal Royal Society of Arts 47 (1899), pp. 341-59.
___, “Perzië met betrekking to Nederland,” De Economist (1904).
___,“Onze Handel met Perzië en de Levant,” De Economist Deel 1 (1906), pp. 364
___, “Cornelisz Roobacker’s scheepsjournaal Gamron-Basra (1645) de eerste reis der Nederlanders in de Perzische Golf,” Tijdschrift van het Koninklijke Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap 24 (1907), pp. 289-405.
___, Journaal der reis van den gezant der O.I. Compagnie Joan Cuneaus naar Perzië in 1651-1652 (Amsterdam 1908).
___, Bibliotheek A. Hotz: uitheemsche landen, in het bijzonder Perzië en het oosten, aardrijkskunde-geschiedenis-literatuur-art. 2 vols. (Leiden: Univeriteitsbibliotheek, 1935-6).
Geoffrey Jones, Banking and Empire in Iran. The history of the British bank of the Middle East 2 vols. (London 1986)
Knobel, F.M. Perzische schetsen (Amsterdam: J. H. de Bussy, 1903).
Küss, W. Handelsratgeber für Persien (Berlin, 1911).
Levi, Scott C. The Indian Diaspora in Central Asia and its Trade (Leiden: Brill, 2002)
Nationaal Archief (National Archives, The Hague or NA), Ministerie van Buitenslandse Zaken, Legatie Perzië.
Oudendijk, W.J. Ways and By-ways in Diplomacy (London, 1939).
Polak J.E. Description des Articles exposes a l’Exposition Internationale, Coloniale et d’Exportation Generale d’Amsterdam 1883 par Perzische Handels-Vereniging J.C.P. Hotz & Zoon.
Semi-statisch archief van de Nederlandse Legatie te Teheran, B 149
Semi-statisch archief van de Nederlandse Legatie te Teheran 1903-1945, inv. 24, 71, 75, 131, 134 (cited as Archief Buiza.) 205
Shaida, Hassan. Postal Markings of Iran (London, 2001).
Stolze F. & Andreas, F.C. Die Handelsverhältnisse Persiens (Gotha, 1885).
Vuurman, Corien & Martens, Theo. Perzië en Hotz (Leiden 1995).
Witkam, Jan Just. “Albert Hotz and His Photographs of Iran: an Introduction to the Leiden Collection,” in Kambiz Eslami ed. Iran and Iranian Studies – Essays in Honor of Iraj Afshar (Princeton 1998), pp. 276-87.
Zonneveld, A. “Poste Teheran Toko,” Iran Philatelic Study Circle Bulletin 110 (September 1997), p. 1939.