پارچه‌های دورة مغول براساس نسخة خطی«المُرشد فی الحساب»
پارچه‌های دورة مغول براساس نسخة خطی«المُرشد فی الحساب»

محمدباقر وثوقی؛ محمدحسین سلیمانی

دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 175-193

https://doi.org/10.22059/jhss.2013.36040

چکیده
  یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دورۀ مغولان، تسهیل در امر تبادل تجربیّات مختلف ملت‌ها و در نتیجه رشد و توسعۀ برخی از فنون و علومی بود که مورد علاقه و توجّه پادشاهان آن سلسله قرار داشت، صنعت «نسّاجی و پارچه­بافی»دردورۀمغول ...  بیشتر
بازشناسی تاریخی و باستان‌شناسی راه‌های ارتباطی شهر اسلامی جرجان در شبکه ارتباطی چندگانه آن در شمال‌شرق ایران
بازشناسی تاریخی و باستان‌شناسی راه‌های ارتباطی شهر اسلامی جرجان در شبکه ارتباطی چندگانه آن در شمال‌شرق ایران

جمیله منصوری جزآبادی؛ محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار؛ محمد مرتضایی

دوره 16، شماره 2 ، اسفند 1403، ، صفحه 265-294

https://doi.org/10.22059/jhss.2025.379516.473729

چکیده
  در طول شش قرن نخست دوران اسلامی، شهر جرجان به‌عنوان قطب اقتصادی منطقه جرجان، شناخته می­شد. جرجان با شهرهای مهمی چون نیشابور، ری، آمل و خوارزم از طریق خشکی و با شهرهای نواحی خزر و ورای آن از طریق دریا، ...  بیشتر
رویکردی تاریخی به داستان «محتسب تبریز» در مثنوی معنوی
رویکردی تاریخی به داستان «محتسب تبریز» در مثنوی معنوی

یزدان فرخی

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 187-206

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.268823.473047

چکیده
  مثنوی معنوی مولانا جلال‌الدین بلخی گذشته از جنبه­های مشهور شاعرانه و عارفانۀ آن، مانند هر متن دیگر، جنبه­هایی دارد که بیان‌کنندۀ زمانه و روزگارِ زیستۀ آفرینشگر آن است و عوامل مؤثر و تحول‌سازی از ...  بیشتر
گسترش نفوذ آلمان در ایران، 20 - 1313
گسترش نفوذ آلمان در ایران، 20 - 1313

نورالدین نعمتی

دوره 4، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 191-208

https://doi.org/10.22059/jhss.2012.30153

چکیده
  گسترش روابط ایران و آلمان، از آن‌جا ناشی شد که آلمان نازی برای بدل‌شدن به یک قدرت مهم در اروپا، نیاز به احیای اقتصادی داشت. در این میان، حضور آلمان در ایران دوران رضاشاه، در سالهای 20 – 1313، هم فرصتی بود ...  بیشتر
سنخ‌شناسی جنبش‌های اجتماعی گیلان در عصر صفویه
سنخ‌شناسی جنبش‌های اجتماعی گیلان در عصر صفویه

وریا میرزایی؛ هاشم آقاجری

دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 191-210

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.254223.472954

چکیده
  گیلان در دورة صفویه شاهد جنبش‌های اجتماعی بسیاری بوده است. این امر معلول عواملی چون شرایط اقلیمی خاص این ناحیه مانند نزدیکی به دریا و وجود جنگل­ها و بیشه­های انبوه، خاندان‌های ریشه­دار محلی، تولید ...  بیشتر
بررسی روابط سازمان پرورش افکار و کمیسیون رادیو (1320-1317ش)
بررسی روابط سازمان پرورش افکار و کمیسیون رادیو (1320-1317ش)

محمدمهدی مرادی خلج؛ خلیل حقیقی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 193-212

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.257132.472983

چکیده
  سقوط قاجاریه و برآمدن حکومت پهلوی، سرآغاز تحولات مهمّی‌ در ایران شد. این تحولات متأثر از شرایط داخلی و خارجی گوناگون بود. دراین‌میان، حکومت پهلوی با استفاده از ایدئولوژی ملی‌گرایی و بهره‌وری نسبی ...  بیشتر
موقوفۀ امام‌قلی‌خان: مشخصات وقفنامه و سرنوشت متولیان مدرسۀ خان شیراز
موقوفۀ امام‌قلی‌خان: مشخصات وقفنامه و سرنوشت متولیان مدرسۀ خان شیراز

محمدصادق میرزاابوالقاسمی

دوره 16، شماره 2 ، اسفند 1403، ، صفحه 295-313

https://doi.org/10.22059/jhss.2025.387717.473767

چکیده
   مدرسۀ خان از بناهای دورۀ صفوی در شیراز است. این مدرسه در زمینی موسوم به «پای طل» ساخته شد. پای طل از املاک الله‌وردی‌خان (وفات 1022 ق)، حاکم فارس در دورۀ سلطنت شاه‌عباس صفوی (حک‍ 996-1038 ق)، بود. با ...  بیشتر
ایرانیان قاف‌نشین؛ پژوهشی در اسناد نمایندگی ایران در ولادی‌قفقاز (1315-1337ق/1897ـ1919م)
ایرانیان قاف‌نشین؛ پژوهشی در اسناد نمایندگی ایران در ولادی‌قفقاز (1315-1337ق/1897ـ1919م)

علی کالیراد

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 207-230

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.289901.473166

چکیده
  شهر ولادی‌قفقاز که طی فرآیند استیلای روسیۀ تزاری بر منطقۀ قفقاز در اواخر قرن هجدهم میلادی بنیان نهاده شد، به‌تدریج به‌صورت یکی از اهداف مهاجرت، از داخل و خارج امپراتوری روسیه درآمد. این شهر، به‌ویژه ...  بیشتر
آیا «بخش تاریخ مغول» در ظفرنامة حمدالله مستوفی، نسخة بدل جامعالتّواریخ است؟«مطالعة موردی تصرّف چین توسط مغولان، در ظفرنامه و جامعالتّواریخ»
آیا «بخش تاریخ مغول» در ظفرنامة حمدالله مستوفی، نسخة بدل جامعالتّواریخ است؟«مطالعة موردی تصرّف چین توسط مغولان، در ظفرنامه و جامعالتّواریخ»

محمدباقر وثوقی

دوره 4، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 209-230

https://doi.org/10.22059/jhss.2012.30154

چکیده
  «ظفرنامه»، اثر «حمدالله مستوفی»، مورخ و جغرافینویس مشهور ایرانی دورة مغول، کتابی منظوم در تاریخ ایران بعد از اسلام، تا سال 735 هجری است. با همة اهمیتی که این کتاب در مطالعات تاریخی دورة مغول دارد، هنوز ...  بیشتر
مسئلة تاریخ‌گذاری کتیبة شمارة سه پهلوی ساسانی دربندِ داغستان (قفقاز)
مسئلة تاریخ‌گذاری کتیبة شمارة سه پهلوی ساسانی دربندِ داغستان (قفقاز)

سیروس نصراله‌زاده؛ یاسر ملک‌زاده

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 213-232

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.273263.473070

چکیده
  کتیبه‌های دربند از مهمّ­ترین کتیبه‌های ساسانی هستند. این کتیبه‌ها بر دیوار دفاعی دربند نوشته شده‌اند. استحکامات دفاعی دربند قفقاز دارای دیوارهایی است که برای دفاع در برابر تهاجم اقوام چادرنشینی ...  بیشتر
مدارس آمریکایی و سیاست‌های آموزشی در دوره پهلوی اول (1304-1320 ه.ش)
مدارس آمریکایی و سیاست‌های آموزشی در دوره پهلوی اول (1304-1320 ه.ش)

نورالدین نعمتی؛ علی شهبانی نصری

دوره 16، شماره 2 ، اسفند 1403، ، صفحه 315-344

https://doi.org/10.22059/jhss.2024.385450.473752

چکیده
   از اقدامات میسیونرهای مسیحی آمریکایی در ایران دوره قاجار، ایجاد مدارسی با سبک آموزشی جدید در نقاط مختلف ایران بود. تا پیش از دوره پهلوی، فعالیت این مدارس کمابیش با سازش یا همکاری حکومت همراه بود؛ ...  بیشتر
کارکردها و حوزۀ اختیارات مجلس بهشت‌آیین (مجمع عالی رجال دربار صفوی)
کارکردها و حوزۀ اختیارات مجلس بهشت‌آیین (مجمع عالی رجال دربار صفوی)

علی مشهدی رفیع؛ محمدباقر وثوقی

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 231-250

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.281743.473120

چکیده
  نظام سیاسی صفویه مانند بسیاری از نظام‌های حکومتی خاندانی در تاریخ ایران از نوع پدرمیراثی-دیوان‌سالارانه به‌شمارمی‌رود؛ زیرا هم دارای وجه پدرمیراثی و هم دارای وجه دیوان‌سالارانه است. اگرچه در نگاه ...  بیشتر
تأثیر رویدادهای طبیعی بر تجارت جنوب ایران در نیمۀ دوم حکومت ناصرالدین شاه، براساس آمار دفاتر نمایندگی مقیم حکومت هند بریتانیا (1290/1873-1312/1895)
تأثیر رویدادهای طبیعی بر تجارت جنوب ایران در نیمۀ دوم حکومت ناصرالدین شاه، براساس آمار دفاتر نمایندگی مقیم حکومت هند بریتانیا (1290/1873-1312/1895)

سید رضا آل طه؛ یاسر قزوینی حائری

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 1-19

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.276551.473086

چکیده
  تجارت خلیج‌فارس در تمام ادوار تاریخی به علّت شرایط خاص جغرافیایی، اقلیمی، طبیعی همواره در جریان بوده است. ولی عدم وجود آمار کامل و مطمئن قبل از دورۀ ناصری هرگونه گمانه‌زنی در مورد جایگاه بنادر خلیج ...  بیشتر
ارزیابی عملکرد دولت در خرید انحصاری و تضمینی گندم در جنگ جهانی دوم (1320-1324)
ارزیابی عملکرد دولت در خرید انحصاری و تضمینی گندم در جنگ جهانی دوم (1320-1324)

محمد بختیاری

دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 1-19

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.306015.473283

چکیده
  خرید تضمینی گندم با هدف رسیدن به خودکفایی و حمایت از تولیدکننده و مصرف­کننده، یکی از سیاست­های اعمال شده از سوی دولت از زمان پهلوی اول تاکنون بوده است. اما در مواقعی، به دلیل عدم اجرای درست این سیاست، ...  بیشتر
راهبردهای نظامی مغولان در سقوط بغداد (656 ه‍.)
راهبردهای نظامی مغولان در سقوط بغداد (656 ه‍.)

فرج الله احمدی؛ ابوالفضل سلمانی گواری؛ شهاب الدین سمنان

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.308712.473304

چکیده
  بغداد بیش از پنج قرن مرکز خلافت جهان اسلام بود که در سال 656 ه‍. به دست مغولان سقوط نمود، لذا این حادثه مهم‌ترین رخدادِ تأثیرگذار در تحولات سیاسی آن عصر به شمار می­رود. راهبردهای نظامی امپراتوری مغولان ...  بیشتر
بررسی تحولات گمرک بوشهر در سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ ق. بر پایۀ یادداشتهای منتشرنشدۀ لامبرت مولیتور
بررسی تحولات گمرک بوشهر در سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ ق. بر پایۀ یادداشتهای منتشرنشدۀ لامبرت مولیتور

غلامرضا امیرخانی

دوره 12، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 1-17

https://doi.org/10.22059/jhss.2021.312028.473325

چکیده
  در سالهای آغازین قرن بیستم میلادی، بوشهر به عنوان مهمترین بندر ایرانی در ساحل خلیج فارس مطرح بود. به همین دلیل، گمرک این شهر نزد زمامداران قاجار اهمیت بالایی داشت و توجه خاصی به آن صورت می­گرفت. حضور ...  بیشتر
اسپهبدان آل دابویه در متون تانگ: جایگاه طبرستان در استراتژی سیاسی-نظامی امپراتوری تانگ در قرن هشتم میلادی
اسپهبدان آل دابویه در متون تانگ: جایگاه طبرستان در استراتژی سیاسی-نظامی امپراتوری تانگ در قرن هشتم میلادی

حمیدرضا پاشازانوس

دوره 13، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 1-22

https://doi.org/10.22059/jhss.2021.317884.473356

چکیده
  با مرگ یزدگرد سوم و تسلط اعراب بر بخش بزرگی از ایران ساسانی، سلسله­های محلی طبرستان که برخی نژاد از ساسانیان داشتند، برای حفظ فرهنگ و هویت خویش طبرستان را به پایگاه مقاومت ایرانیان در برابر اعراب تبدیل ...  بیشتر
حزب توده و مفهوم مارکسیستی-لنینیستی
حزب توده و مفهوم مارکسیستی-لنینیستی "مساله ملی" در ایران(1320-1357)

سید هاشم آقاجری؛ محسن نورمحمد

دوره 13، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.22059/jhss.2021.327103.473450

چکیده
  مسئله ملی مفهوم برستاخته مارکسیست­های قرن نوزدهم در مواجهه با گسترش موج ناسیونالیسم بود؛ مفهومی که به­ویژه در آستانه انقلاب اکتبر، از آن به عنوان ابزاری در جهت پیشبرد اهداف خود استفاده کردند. در ...  بیشتر
مقایسۀ هم‌گرایی صفات فرمانروا در تحفةالعالم و آرمان شهریاری ایران باستان
مقایسۀ هم‌گرایی صفات فرمانروا در تحفةالعالم و آرمان شهریاری ایران باستان

یعقوب تابش

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.325205.473424

چکیده
  موضوع اصلی کتاب تحفةالعالم اثر ابوطالب فندرسکی بیان ویژگی‌های شاه سلطان حسین و رویدادهای دو سال آغازین حکومت او است. یکی از سویه‌های واکاوی این اثر که به نظر می‌رسد می‌تواند در فهم تبارشناسی محتوای ...  بیشتر
اعتبارسنجی فرضیات تأثیر منفی نهاد دین بر زوال دولت صفوی
اعتبارسنجی فرضیات تأثیر منفی نهاد دین بر زوال دولت صفوی

یحیی بوذری‌نژاد؛ حسین ایرانپور

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 1-15

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.346142.473584

چکیده
  نقش علما در تأسیس، اوج­‌گیری و زوال حکومت صفویه همیشه مورد سوال و توجه اندیشمندان بوده­‌است. توجه به شرایط سیاسی، مذهبی و اجتماعی در ابتدای تأسیس و شکل­‌گیری دیوان­سالاری دولت صفوی و نیز توجه ...  بیشتر
«ایادگار زریران»، یادگاری حماسی از نبرد یزدگرد دوم(439-457 م.) با خیونی ها
«ایادگار زریران»، یادگاری حماسی از نبرد یزدگرد دوم(439-457 م.) با خیونی ها

حمیدرضا پاشازانوس

دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.346113.473583

چکیده
  یادگار زریران از جمله کهن‌ترین متون حماسی به جا مانده از زمان ساسانیان است که شرحی حماسی از نبرد ایرانیان با اقوام مهاجم به شمال شرق ایران دارد. اگرچه این کتاب در زمان ساسانیان و به زبان پهلوی ساسانی ...  بیشتر
رویکرد مذاکرات مجالس عصر مشروطۀ ایران به موسیقی (1305-1285ش/1906-1926م)
رویکرد مذاکرات مجالس عصر مشروطۀ ایران به موسیقی (1305-1285ش/1906-1926م)

سعید موکدی؛ محمد علی رنجبر

دوره 14، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 1-32

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.346099.473582

چکیده
  با صدور فرمان مشروطیت در سال 1285ش/1324ق/1906م تا پایان دورۀ قاجار، که از آن به‌عنوان عصر مشروطه یاد می‌کنیم، پنج دوره مجلس شورای ملی در ایران تشکیل و صورت مذاکرات مجالس این عصر، بازتاب بخشی از شرایط ایران ...  بیشتر
اقدامات و چالش‌های نخبگان سیاسی ایران در بهره‌گیری از دانش آمریکایی‌ها در صنعت نفت (از 1322 تا 1344قمری)
اقدامات و چالش‌های نخبگان سیاسی ایران در بهره‌گیری از دانش آمریکایی‌ها در صنعت نفت (از 1322 تا 1344قمری)

فرشته جهانی؛ محمدامیر احمدزاده

دوره 15، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.22059/jhss.2023.361498.473644

چکیده
  یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و مباحث مطروحه در آثار و اسناد نخبگان سیاسی پسامشروطه ایران، بحث از تحولات اقتصادی آمریکا بویژه صنعت نفت بوده است. پس از اکتشاف اولیه نفت در ایران در دورۀ مظفرالدین‌شاه قاجار، ...  بیشتر
خاندان نصیرخان لاری و برآمدن قاجارها
خاندان نصیرخان لاری و برآمدن قاجارها

رسول احمدلو؛ محمد حسن رازنهان؛ سیدابوالفضل رضوی

دوره 16، شماره 1 ، مرداد 1403، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.22059/jhss.2024.378116.473727

چکیده
   به دنبال قتل نادرشاه افشار در سال 1160 ه.ق و جنگ‌های جانشینی وی و به هم خوردن وضعیت سیاسی نواحی جنوب ایالت فارس، محمد نصیرخان لاری توانست با بهره‌گیری از خلأ قدرت سیاسی و استفاده از نیروهای محلی بر مسیرهای ...  بیشتر
بینش تاریخی، اعتقادی و سیاسی نویسنده «مواهب الهی»
بینش تاریخی، اعتقادی و سیاسی نویسنده «مواهب الهی»

جمشید نوروزی؛ مژگان صادقی فرد

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 17-34

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.345600.473575

چکیده
  ‌تحقیقات در حوزه تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری عصر فترت در قرن هشتم هجری، خاصه درباره مواهب الهی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کتب تاریخ‌نگاری دودمانی به‌زبان فارسی، بسیار اندک است. مواهب الهی به-عنوان یکی ...  بیشتر