حزب توده و مفهوم مارکسیستی-لنینیستی
حزب توده و مفهوم مارکسیستی-لنینیستی "مساله ملی" در ایران(1320-1357)

سید هاشم آقاجری؛ محسن نورمحمد

دوره 13، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.22059/jhss.2021.327103.473450

چکیده
  مسئله ملی مفهوم برستاخته مارکسیست­های قرن نوزدهم در مواجهه با گسترش موج ناسیونالیسم بود؛ مفهومی که به­ویژه در آستانه انقلاب اکتبر، از آن به عنوان ابزاری در جهت پیشبرد اهداف خود استفاده کردند. در ...  بیشتر
مقایسۀ هم‌گرایی صفات فرمانروا در تحفةالعالم و آرمان شهریاری ایران باستان
مقایسۀ هم‌گرایی صفات فرمانروا در تحفةالعالم و آرمان شهریاری ایران باستان

یعقوب تابش

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.325205.473424

چکیده
  موضوع اصلی کتاب تحفةالعالم اثر ابوطالب فندرسکی بیان ویژگی‌های شاه سلطان حسین و رویدادهای دو سال آغازین حکومت او است. یکی از سویه‌های واکاوی این اثر که به نظر می‌رسد می‌تواند در فهم تبارشناسی محتوای ...  بیشتر
اعتبارسنجی فرضیات تأثیر منفی نهاد دین بر زوال دولت صفوی
اعتبارسنجی فرضیات تأثیر منفی نهاد دین بر زوال دولت صفوی

یحیی بوذری‌نژاد؛ حسین ایرانپور

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 1-15

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.346142.473584

چکیده
  نقش علما در تأسیس، اوج­‌گیری و زوال حکومت صفویه همیشه مورد سوال و توجه اندیشمندان بوده­‌است. توجه به شرایط سیاسی، مذهبی و اجتماعی در ابتدای تأسیس و شکل­‌گیری دیوان­سالاری دولت صفوی و نیز توجه ...  بیشتر
«ایادگار زریران»، یادگاری حماسی از نبرد یزدگرد دوم(439-457 م.) با خیونی ها
«ایادگار زریران»، یادگاری حماسی از نبرد یزدگرد دوم(439-457 م.) با خیونی ها

حمیدرضا پاشازانوس

دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.346113.473583

چکیده
  یادگار زریران از جمله کهن‌ترین متون حماسی به جا مانده از زمان ساسانیان است که شرحی حماسی از نبرد ایرانیان با اقوام مهاجم به شمال شرق ایران دارد. اگرچه این کتاب در زمان ساسانیان و به زبان پهلوی ساسانی ...  بیشتر
رویکرد مذاکرات مجالس عصر مشروطۀ ایران به موسیقی (1305-1285ش/1906-1926م)
رویکرد مذاکرات مجالس عصر مشروطۀ ایران به موسیقی (1305-1285ش/1906-1926م)

سعید موکدی؛ محمد علی رنجبر

دوره 14، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 1-32

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.346099.473582

چکیده
  با صدور فرمان مشروطیت در سال 1285ش/1324ق/1906م تا پایان دورۀ قاجار، که از آن به‌عنوان عصر مشروطه یاد می‌کنیم، پنج دوره مجلس شورای ملی در ایران تشکیل و صورت مذاکرات مجالس این عصر، بازتاب بخشی از شرایط ایران ...  بیشتر
اقدامات و چالش‌های نخبگان سیاسی ایران در بهره‌گیری از دانش آمریکایی‌ها در صنعت نفت (از 1322 تا 1344قمری)
اقدامات و چالش‌های نخبگان سیاسی ایران در بهره‌گیری از دانش آمریکایی‌ها در صنعت نفت (از 1322 تا 1344قمری)

فرشته جهانی؛ محمدامیر احمدزاده

دوره 15، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.22059/jhss.2023.361498.473644

چکیده
  یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و مباحث مطروحه در آثار و اسناد نخبگان سیاسی پسامشروطه ایران، بحث از تحولات اقتصادی آمریکا بویژه صنعت نفت بوده است. پس از اکتشاف اولیه نفت در ایران در دورۀ مظفرالدین‌شاه قاجار، ...  بیشتر
بینش تاریخی، اعتقادی و سیاسی نویسنده «مواهب الهی»
بینش تاریخی، اعتقادی و سیاسی نویسنده «مواهب الهی»

جمشید نوروزی؛ مژگان صادقی فرد

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 17-34

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.345600.473575

چکیده
  ‌تحقیقات در حوزه تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری عصر فترت در قرن هشتم هجری، خاصه درباره مواهب الهی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کتب تاریخ‌نگاری دودمانی به‌زبان فارسی، بسیار اندک است. مواهب الهی به-عنوان یکی ...  بیشتر
واکاوی خط مشی سیاسی و اداری هخامنشیان در شبه‌جزیرۀ عربستان
واکاوی خط مشی سیاسی و اداری هخامنشیان در شبه‌جزیرۀ عربستان

حمیدرضا پیغمبری

دوره 12، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 19-38

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.308755.473305

چکیده
  هخامنشیان چه مناطقی از شبه­جزیرۀ عربستان را تحت­کنترل خود داشتند و نوع حاکمیت و شیوۀ ادارۀ آن مناطق چگونه بوده است؟ محققان در­این­باره اختلاف­نظرهای فراوانی دارند. در پژوهش حاضر با مرور و بازبینی ...  بیشتر
ادعای مهدویت سیدمحمد کلاردشتی در دورۀ ناصرالدین‌شاه (1309ق/1891م)؛ پیامدهای اجتماعی آن و فرجام مدعی
ادعای مهدویت سیدمحمد کلاردشتی در دورۀ ناصرالدین‌شاه (1309ق/1891م)؛ پیامدهای اجتماعی آن و فرجام مدعی

علی اکبر جعفری؛ شهرزاد محمدی آئین؛ مینا معینی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 21-43

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.274907.473076

چکیده
  اندیشۀ مهدویت یا ظهور موعود تاکنون یکی از مسائل مهم و اساسی در ایران دورۀ اسلامی بوده ‌است؛ اما این مسئله طی تاریخ دچار آسیب‌های فراوانی، ازجمله ظهور مدعیان دروغین شده و جامعۀ اسلامی را با مشکلاتی روبه‌رو ...  بیشتر
نگرش گروه های مختلف اجتماعی به بیماری های طاعون و وبا در ایران عصر صفوی بر اساس منابع مکتوب
نگرش گروه های مختلف اجتماعی به بیماری های طاعون و وبا در ایران عصر صفوی بر اساس منابع مکتوب

پنگ جین؛ محمدحسن رازنهان

دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 21-42

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.301458.473237

چکیده
  شیوع و گسترش بیماری‌های عفونی و واگیردار در سرزمین ایران همواره یکی از عوامل اصلی کاهش جمعیت و موجب صدمات فراوان انسانی، اقتصادی و اجتماعی در طول تاریخ بوده است. اگرچه اطلاعات زیادی از شیوع این بیماری‌ها ...  بیشتر
بررسی نقش شیخ حسین یزدی در تبیین و تثبیت اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطیت
بررسی نقش شیخ حسین یزدی در تبیین و تثبیت اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطیت

علی اکبر جعفری ندوشن

دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 21-42

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.331450.473476

چکیده
  تلاش برخی علمای عضو مجلس شورای ملی در حاکمیت مبانی شرع بر نظام قانونگذاری که به تصویب و اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه تحت عنوان اصل طراز، انجامید از حیث آثار حقوقی در نظام حکمرانی یکی از نقاط عطف ...  بیشتر
واپسین روزهای حکومت اورارتو: آگاهی‏های تاریخی و شواهد باستان‏شناختی فروپاشی آن
واپسین روزهای حکومت اورارتو: آگاهی‏های تاریخی و شواهد باستان‏شناختی فروپاشی آن

منصور حمدالله زاده؛ مهرداد ملکزاده؛ مریم دارا

دوره 15، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 21-41

https://doi.org/10.22059/jhss.2023.358164.473632

چکیده
  سال‏ های پایانی حکومت اورارتو به دلیل نا آرامی‏ های میانۀ قرن هفتم پیش ‏از میلاد و به رغم وجود آثار و بقایا و نهشته‏ های بسیار از آن دوره، ابهام‏ هایی دارد و در مواردی اختلاف نظر بین پژوهشگران ...  بیشتر
بررسی سالشمار و مدت زمان حکومت سلیمان‌خان؛ ایلخان دست‌نشاندۀ امرای چوپانی به استناد شواهد سکه‌شناسی و مستندات تاریخی
بررسی سالشمار و مدت زمان حکومت سلیمان‌خان؛ ایلخان دست‌نشاندۀ امرای چوپانی به استناد شواهد سکه‌شناسی و مستندات تاریخی

میرزا محمد حسنی؛ کوروش صالحی

دوره 13، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 23-48

https://doi.org/10.22059/jhss.2021.310224.473315

چکیده
  با مرگ سلطان ابوسعید، آخرین ایلخان مغول در سال 736 ﻫ.ق قلمرو ایلخانان بین سربداران و امرای قبایل مختلف تقسیم شد. امرایی مانند چوپانیان و آل‌جلایر در این برهه از تاریخ با برکشیدن افرادی از خاندان سلطنتی ...  بیشتر
بازنمایی تاریخ صدر اسلام در آثار و افکار شیخ محمد الغزالی مصری
بازنمایی تاریخ صدر اسلام در آثار و افکار شیخ محمد الغزالی مصری

عباس بصیری؛ رسول جعفریان

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 25-46

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.270613.473060

چکیده
  تاریخ صدر اسلام به‌عنوان نقطه‌ای ایدئال و آرمانی از تاریخ اسلام تا عصر حاضر دست‌مایۀ بسیاری از متفکرین مسلمان برای تبیین وضع موجود خود و ارائۀ راهکار و چشم‌اندازی برای آینده بوده است. متفکرین مصری ...  بیشتر
تحلیلی بر دعاوی و شکایت‌های حقوقی مردم تهران در سال‌های نخست مشروطه ( 1330-1324ق)
تحلیلی بر دعاوی و شکایت‌های حقوقی مردم تهران در سال‌های نخست مشروطه ( 1330-1324ق)

حسن زندیه؛ حمیده شهیدی

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 25-42

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.314789.473343

چکیده
  اختلافات قضایی جامعه در دوره مشروطه شامل دعاوی حقوقی و کیفری، بیانگر واقعیاتی است که در بستر اجتماعی، اداری و سیاسی جامعه در ایران، ایجاد شده بود. این نوشتار بر آن است، به روش توصیفی – تحلیلی دعاوی ...  بیشتر
مسأله جواهرات سلطنتی در کشمکش‌ محمدعلی‌شاه با مشروطه‌خواهان و واکنش دولت های روسیه و بریتانیا (یک مطالعه اسنادی).
مسأله جواهرات سلطنتی در کشمکش‌ محمدعلی‌شاه با مشروطه‌خواهان و واکنش دولت های روسیه و بریتانیا (یک مطالعه اسنادی).

سید مسعود سید بنکدار

دوره 13، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 27-56

https://doi.org/10.22059/jhss.2021.322733.473397

چکیده
  پس از امضای فرمان مشروطیت و تصویب قانون اساسی به میزان زیادی از اختیارات سیاسی واقتصادی پادشاه کاسته شد و براساس قانون، حقوق مالی شاه با تصویب و نظارت مجلس در اختیار وی قرار ‌گرفت. در دوران سلطنت محمدعلی‌شاه ...  بیشتر
پژوهشی بر فنون بصری و تحلیل آیکونوگرافی نقوشِ بشقاب سیمین نخجیرِ شاهانة اردشیر دوم ساسانی
پژوهشی بر فنون بصری و تحلیل آیکونوگرافی نقوشِ بشقاب سیمین نخجیرِ شاهانة اردشیر دوم ساسانی

اسماعیل سنگاری؛ فرزاد رفیعی فر

دوره 14، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 33-51

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.341420.473552

چکیده
  هنر و فن فلزکاری در ایران، در دورة حاکمیت شاهنشاهی ساسانی (224-2/651 م) رواج گسترده‌ای یافته و ساخت و تولید ظروف سیمین منقوش به تصاویر مختلف در مقایسه با دوره‌های پیشین در حجمی گسترده‌تر و در شماری افزون‌تر ...  بیشتر
تأثیر سیاست مالی دولت‌ها بر تغییرات بودجه وزارت معارف در زمان پهلوی اول
تأثیر سیاست مالی دولت‌ها بر تغییرات بودجه وزارت معارف در زمان پهلوی اول

فؤاد پورآرین؛ آذر اردیانیان

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 35-52

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.345910.473580

چکیده
  تحولات ناشی از جنگ اول جهانی و تأسیس حکومت پهلوی، سبب بروز شرایطی در فضای سنتی ایران شد که ضرورت بودجه‌نویسی مدون جهت تعیین تکلیف وزارتخانه‌ها، به منظور رسیدگی به امور مالی خویش را، به امری بسیار مهم ...  بیشتر
قبطها اقلیتی مذهبی در سرزمین فراعنه: از رویش تا افول مسیحیت
قبطها اقلیتی مذهبی در سرزمین فراعنه: از رویش تا افول مسیحیت

رویا دیجو؛ مصطفی ده پهلوان؛ کمال الدین نیکنامی

دوره 12، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 39-56

https://doi.org/10.22059/jhss.2021.310983.473320

چکیده
  مصر، سرزمین انجیـل، از زمان مسیح پذیرای یک فرقة اقلیـت موسوم به قبط گردیـد. حضوری طولانی­مدت، اما در شرایطی که به­نظر، هیچ‌گاه در کمال مطلوب نبود. لذا تناقضات، جملگی تفکر محتاطانه به همراه اشتیاق ...  بیشتر
روابط هدایت الله خان فومنی (گیلانی) با حکومت مرکزی (1170-1200ق/1757-1786م)
روابط هدایت الله خان فومنی (گیلانی) با حکومت مرکزی (1170-1200ق/1757-1786م)

محسن رحمتی؛ فرزاد خوش‌آب؛ تقی اصغری

دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 43-64

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.303911.473263

چکیده
  سرزمیـن گیلان، به واسطۀ موقعیت جغرافیایـی‌اش، از ورود اسلام تا صفویه، همواره تحت فرمان خاندان­های حکومتگر محلی بوده و معمولاً زیر سلطۀ مستقیم حکومت مرکزی قرار نداشت. این روند تا پیش از روی­کار آمدن ...  بیشتر
تأملاتی در باب عناصر سه‌گانه تاریخ از منظر باستانی پاریزی (زمان،مکان و کنشگران)
تأملاتی در باب عناصر سه‌گانه تاریخ از منظر باستانی پاریزی (زمان،مکان و کنشگران)

فخری زنگی آبادی؛ علی ناظمیان فرد

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 43-64

https://doi.org/10.22059/jhss.2021.325437.473427

چکیده
  منحصربه‌فرد خود، به خلق آثار فراوانی در عرصه مطالعات تاریخی توفیق یافته است. گرچه او در این آثار، از سبک رایج دانشگاهی پیروی نکرده و تاریخ را با دانش‌های کمکی به هم درآمیخته است؛ اما در خلال مندرجات ...  بیشتر
ارزیابی و تحلیل نبرد ادسا و پیامدهای آن در خاور نزدیک
ارزیابی و تحلیل نبرد ادسا و پیامدهای آن در خاور نزدیک

پرویز حسین طلائی

دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 43-62

https://doi.org/10.22059/jhss.2022.334245.473512

چکیده
  ساسانیان از همان ابتدا برخلاف اشکانیان در قبال امپراتوری روم سیاست تهاجمی را در‌پیش‌گرفتند. درواقع آن‌ها در پی بازپس‌گیری سرزمین‌های اجدادشان تا سواحل مدیترانه بودند. به خاطر همین سیاست بود که اردشیر ...  بیشتر
مسائل مالی زنان ساسانی در وضعیت ستوری در اسناد تبرستان
مسائل مالی زنان ساسانی در وضعیت ستوری در اسناد تبرستان

پروین داوری؛ اسماعیل سنگاری؛ حمیدرضا پاشازانوس

دوره 15، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 43-61

https://doi.org/10.22059/jhss.2023.359312.473636

چکیده
   با سقوط شاهنشاهی ساسانی در 651 م. چنین به نظر می­ رسید که بایستی تمامی ساختارهای سیاسی- اجتماعی ساسانیان بعد از حاکمیت دولت جدید تغییر یابد، ولی شواهد مکتوب و باستان­ شناسی بر جای مانده از آن نشان ...  بیشتر
فراز و فرود اقتصاد بازرگانی در عکای صلیبی از سال 587ق/1191م تا 690ق./1291م.
فراز و فرود اقتصاد بازرگانی در عکای صلیبی از سال 587ق/1191م تا 690ق./1291م.

رسول جعفریان؛ مسعود وکیلی تنها

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 45-65

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.300554.473228

چکیده
  این پژوهش درصدد است تا توصیفی عمیق از اوج­گیری و افول بازرگانی عکا طی سال­های 587ق./1191م. تا 690ق./1291م. ارائه دهد و زمینه­ها و علل پدید آمدن این شرایط را تبیین نماید. عکا در طول تاریخ خود پایگاهی ارزشمند ...  بیشتر
بررسی مبانی حقوقی و تاریخی تطورات قانون اساسی مشروطه
بررسی مبانی حقوقی و تاریخی تطورات قانون اساسی مشروطه

علی اکبر جعفری ندوشن؛ آفرین توکلی

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 47-67

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.304773.473269

چکیده
  یکی از مهم­ترین دستاوردهای انقلاب مشروطۀ ایران قانون اساسی آن بود. در حالی که قانون اساسی مهم­ترین سند ضمانت اصول مشروطیت ایران به شمار می­آمد در طی هفت دهه از عمر خود بارها مورد تغییر و تجدیدنظر ...  بیشتر