فرج‌الله احمدی
دوره 1، شماره 1 ، آذر 1388، ، صفحه 17-40
چکیده
در سال 1798م. با تصرف مصر به دست فرانسه و تهدید مسیر ارتباطی بریتانیا به سوی هند، مرحله‌ای از درگیری و رقابت این دو کشور در شرق مدیترانه، عثمانی، ایران، اقیانوس هند و خلیج فارس شکل‌گرفت. اگرچه تهدیدات با خروج فرانسویان از مصر موقتاً فروکش کرد، اما با ادامة توسعه‌طلبی‌های فرانسه در شرق به قوّت خود باقی ماند. درحالی‌که عثمانی و ایران ...
بیشتر
در سال 1798م. با تصرف مصر به دست فرانسه و تهدید مسیر ارتباطی بریتانیا به سوی هند، مرحله‌ای از درگیری و رقابت این دو کشور در شرق مدیترانه، عثمانی، ایران، اقیانوس هند و خلیج فارس شکل‌گرفت. اگرچه تهدیدات با خروج فرانسویان از مصر موقتاً فروکش کرد، اما با ادامة توسعه‌طلبی‌های فرانسه در شرق به قوّت خود باقی ماند. درحالی‌که عثمانی و ایران به فرانسه نزدیک، و در دایرة سیاست اروپایی وارد میشدند، قلمرو آنان در مسیر حملة فرانسه به هند در اولویت بود. در سال 1808م. سرجان مالکوم پس از معاهدة تیلسیت و اتحاد فرانسه و روسیّه، طرح تصرف خارک را به منظور مقابله با خطر احتمالی حملة یک ارتش اروپایی از مسیر عثمانی و جنوب ایران به حکومت هند ارائه کرد. در این نوشتار، چگونگی این تهدیدات، واکنش بریتانیا و طرح مالکوم در چارچوب سیاستهای اروپایی و به تبع آن، سیاست منطقهای فرانسه وبریتانیا مورد بررسی قرار گرفته است.
حسین آبادیان
دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1390، ، صفحه 17-48
چکیده
مقال? حاضر، رقابتهای بریتانیا با روسیه بمنظور مهار سیاستهای این کشور را در ایران به بحث می‌گذارد؛ در این راستا بر تحوّلات پانزده سال آخر قرن نوزدهم میلادی بسیار تأکید شده است. بخشی از این دوره، مقارن است با زمان تصدّی حزب محافظه-کار و نخست‌وزیری لرد رابرت سسیل سالزبوری در بریتانیا و مأموریت سرهنری دراموند ولف در ایران. در این مقاله ...
بیشتر
مقال? حاضر، رقابتهای بریتانیا با روسیه بمنظور مهار سیاستهای این کشور را در ایران به بحث می‌گذارد؛ در این راستا بر تحوّلات پانزده سال آخر قرن نوزدهم میلادی بسیار تأکید شده است. بخشی از این دوره، مقارن است با زمان تصدّی حزب محافظه-کار و نخست‌وزیری لرد رابرت سسیل سالزبوری در بریتانیا و مأموریت سرهنری دراموند ولف در ایران. در این مقاله سیاستهای حزب محافظهکار در قبال ایران در دور? مزبور کاویده شده و همگراییها و واگراییهای وزارت خارج? بریتانیا با وزارت امور هندوستان، برای یافتن راهحلّی بمنظور صیانت از مرزهای هند در برابر روسیه، بررسی شده است
محسن ابوالقاسمی؛ مریم دارا
چکیده
کتیبۀ فرمان کوروش تاکنون اساس پژوهشهای فراوان قرار گرفته، ولی به نقش خدای نبوی بینالنهرینی در این کتیبه از منظر اسطورهشناختی عنایت چندانی نشده است. کتیبۀ فرمان کوروش آسیبهایی دیده و نبو و مردوک تنها خدایانی هستند که نامشان در این نوشته باقی مانده است. خدای نبو، صاحب خویشکاری توکل بر خط، کتابت، خرد، محافظت از کاتبان و تا ...
بیشتر
کتیبۀ فرمان کوروش تاکنون اساس پژوهشهای فراوان قرار گرفته، ولی به نقش خدای نبوی بینالنهرینی در این کتیبه از منظر اسطورهشناختی عنایت چندانی نشده است. کتیبۀ فرمان کوروش آسیبهایی دیده و نبو و مردوک تنها خدایانی هستند که نامشان در این نوشته باقی مانده است. خدای نبو، صاحب خویشکاری توکل بر خط، کتابت، خرد، محافظت از کاتبان و تا حدی شادیبخشی، گاه وزیر و گاه فرزند مردوک انگاشته میشد. هدف نگارنده در این مقاله بررسی این موضوع است که چرا کوروش هخامنشی در فرمان (استوانۀ) مشهور خود، که به هنگام فتح بابل دستور نگارش آن را صادر کرد، در کنار نام مردوک از خدای نبو یاد کرده و انگیزۀ کوروش یا کاتبان تحت فرمان او در استفاده از نام این خدا، بهجای نام خدایان دیگر، چه میتوانسته باشد. با این هدف ابتدا به معرفی خویشکاریها و معبد و خاستگاه نبو میپردازیم و سپس نقش او در جاهای مختلف و متون پادشاهی در طول زمان و همچنین اهمیت آمدن نام نبو و مردوک را در کنار یکدیگر ذکر میکنیم. آنگاه به بررسی تقش نبو در استوانۀ کوروش میپردازیم و نتیجه میگیریم که بهاحتمال فراوان نبو، به دلیل جانشینی مردوک، حفاظت از پادشاهی کوروش و جانشینش کمبوجیه، توکل بر خرد و عمر طولانی و شادی و قدرتبخشیدن و مشروعیتبخشیدنبهکوروش وجانشینانشدر اینکتیبهبهجایگاهدوم پس از مردوک دست یافته است.
علی علی بابایی درمنی
چکیده
سابقۀ دیرین در تاریخنگاری از ویژگی‌های بارز فرهنگی ارمنی‌ها و گرجی‌ها در دورۀ باستان است. صدها سال زیستنِ مردمان ارمنستان و گرجستان در کنار یکدیگر، سبب همانندی برخی از ویژگی‌های تاریخنگاری آنها شد. از دیگر سو، اختلاف در شیوۀ حکومت در برخی از دورههای تاریخی نیز سبب اختلاف در برخی دیگر از ویژگی‌های تاریخنگاری آنها شد. ...
بیشتر
سابقۀ دیرین در تاریخنگاری از ویژگی‌های بارز فرهنگی ارمنی‌ها و گرجی‌ها در دورۀ باستان است. صدها سال زیستنِ مردمان ارمنستان و گرجستان در کنار یکدیگر، سبب همانندی برخی از ویژگی‌های تاریخنگاری آنها شد. از دیگر سو، اختلاف در شیوۀ حکومت در برخی از دورههای تاریخی نیز سبب اختلاف در برخی دیگر از ویژگی‌های تاریخنگاری آنها شد. این مقاله با بهره‌گیری از منابع کهن تاریخ قفقاز و همچنین پژوهشهای نوین در این ارتباط، با بررسی تطبیقی برخی از ویژگی‌های تاریخنگاری ارمنی و گرجی، همانندی و اختلاف را در سبک نگارش این تاریخنگاریها بررسی میکند. شباهتهای تاریخنگاری ارمنی و گرجی در دورۀ باستان در موضوعاتی مانند بهره‌گیری از روایات عهد عتیق و تعمیم تبار اشکانی به فرمانروایان غیر اشکانی نمود پیدا کرده است، در حالی که اختلاف میان این دو تاریخنگاری در شیوۀ بهره‌گیری از روایات ملی ایرانی است.
سهراب یزدانی؛ علی ططری
چکیده
با برپایی نخستین مجلس شورای ملی و ورود منتخبان ملت به عرصة قانون‌گذاری کشور، مجلسیان پیش از توجه به هر مسئلة فردی، در اندیشة رفع مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران بودند. بنابراین، آنها در ابتدای امر، بدون توجه به مسائل و مشکلات خود - بهویژه در موضوع مالی و تأمین هزینه‌های زندگی فردی- مشغول کار شدند؛ تا اینکه، با مشکل نبودن ...
بیشتر
با برپایی نخستین مجلس شورای ملی و ورود منتخبان ملت به عرصة قانون‌گذاری کشور، مجلسیان پیش از توجه به هر مسئلة فردی، در اندیشة رفع مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران بودند. بنابراین، آنها در ابتدای امر، بدون توجه به مسائل و مشکلات خود - بهویژه در موضوع مالی و تأمین هزینه‌های زندگی فردی- مشغول کار شدند؛ تا اینکه، با مشکل نبودن منبع تأمین هزینه‌های شخصی و حتی نمایندگی خود مواجه شدند. بدین‌ترتیب، تشکیل ادارة مالی و یافتن منبعی برای تأمین هزینه‌ها از چالش‌ها و اولویت‌های کاری مجلس اول قرار گرفت. از این رو، پرسش اصلی تحقیق را به این ترتیب می‌توان صورت‌بندی کرد که با توجه به شرایط زمانی و اوضاع آشفتة اقتصادی که در زمان مجلس اول حاکم بود، آیا ادارة مالی آن مجلس توانست در تأمین هزینه‌های خود و مجلسیان موفق عمل کند؟
روش تحقیق در پژوهش حاضر، روش تحقیق تاریخی است. در این روش، اطلاعات لازم از منابع کتابخانه‌ای و اسناد موجود در آرشیو کتابخانة مجلس شورای اسلامی گردآوری شده است و در مرحلة بعد، بر اساس نظم و توالی منطقی تاریخی پردازش و پس از آن، برای تحلیل پدیدة تاریخی تدوین گردیده‌اند.
از نتایج تحقیق حاضر مستفاد میشود که ادارة مالی مجلس اول به دلیل مشکلات و مسائل سیاسی و بهویژه اقتصادی، در تأمین هزینه‌های خود ناکام ماند و حل این مشکل به دورههای بعد موکول شد.
پرویز حسین طلائی؛ علیرضا سلیمان زاده
چکیده
دولت ساسانی از هنگام تأسیس در سال 224 م در قبال همسایة غربی خود سیاستی تهاجمی در پیش گرفت؛ چنان‌که توانست در زمان پادشاهان نخستین خود (بهویژه شاپور یکم) شکستهایی را بر روم وارد سازد، ولی این سیاست در زمان جانشینان شاپور یکم تا زمان روی کارآمدن شاپور دوم، دچار فترت شد؛ در این دورة زمانی، شاهنشاهی ساسانی با بحران‌هایی روبهرو ...
بیشتر
دولت ساسانی از هنگام تأسیس در سال 224 م در قبال همسایة غربی خود سیاستی تهاجمی در پیش گرفت؛ چنان‌که توانست در زمان پادشاهان نخستین خود (بهویژه شاپور یکم) شکستهایی را بر روم وارد سازد، ولی این سیاست در زمان جانشینان شاپور یکم تا زمان روی کارآمدن شاپور دوم، دچار فترت شد؛ در این دورة زمانی، شاهنشاهی ساسانی با بحران‌هایی روبهرو شد که سیاست خارجی آنها را تحتتأثیر خود قرارداد؛ بنابراین، با توجه به اهمیّت موضوع، این پژوهش بر آن است که به چرایی بحران‌های اواخر سدة سوم م دولت ساسانی و انفعال آنها در سیاست خارجی بپردازد. یافتههای این پژوهش بیانگر این است که پس از شاپور یکم، دولت ساسانی با بحران جانشینی و تبعات بعدی آن (آشوب‌های خانگی و برادرکشی) مواجه شد. در واقع در این دوران که پادشاهان ضعیفی بر سریر قدرت نشستند، حاکمان واقعی ایران اشراف و موبدان زرتشتی بودند؛ بنابراین، در اواخر سدة سوم م، اختلافات در سطوح بالای جامعه و رویکرد رقابتگونه بر سر قدرت، از عوامل مؤثر در تنشهای درون ساختار نظام سیاسی ساسانی شد. چنین مسائلی نهتنها دولت را از حل بحران‌های داخلی درون دایرة قدرت و جامعه ناتوان کرد، بلکه بر تشدید روند بحران‌های خارجی نیز افزود و بر ساخت دولت و جامعة ساسانی اثرات منفی کتمانناپذیری وارد کرد. در چنین احوالی، برخی از قیصرهای رومی از شرایط داخلی دولت ساسانی بی‌نهایت استفاده کردند و حملاتی را به ایرانشهر ترتیب دادند و به موفقیّتهایی نیز نائل شدند.
شهناز حجتی نجف ابادی
چکیده
خدای‌نامه‌ها حاصل جریان تاریخنگاری قرون پایانی حکومت ساسانی هستند. هرچند اصل خدای‌نامه‌ها ازمیان‌رفته‌اند، امّا منابع برگرفته از آنها چون شاهنامه و تواریخ اسلامی دربردارندة نگاه و رویکرد خاص ساسانیان به اشکانیان است؛ بنابراین، مهمّ‌ّترین منابع برای دستیابی به متأخرترین گزارش‌های ساسانی دربارة تاریخ اشکانیان، نوشته‌های ...
بیشتر
خدای‌نامه‌ها حاصل جریان تاریخنگاری قرون پایانی حکومت ساسانی هستند. هرچند اصل خدای‌نامه‌ها ازمیان‌رفته‌اند، امّا منابع برگرفته از آنها چون شاهنامه و تواریخ اسلامی دربردارندة نگاه و رویکرد خاص ساسانیان به اشکانیان است؛ بنابراین، مهمّ‌ّترین منابع برای دستیابی به متأخرترین گزارش‌های ساسانی دربارة تاریخ اشکانیان، نوشته‌های مورخان اسلامی سدة سوم تا پنجم هجری است که مطالب خود را از خدای‌نامه‌ها و دیگر نوشته‌های تاریخی ساسانیان متأخر گرفته‌اند. در این منابع، ساسانیان نگاه دوگانه و متناقضی به اشکانیان دارند؛ از یکسو، مطابق اندیشة سیاسی ایران باستان و سنت‌های شاهی، اشکانیان در سلسله انساب شاهان اسطوره‌ای ایران قرارمی‌گیرند که به علت دراختیارداشتن مرکزیت ایران، شایستگی تصاحب قدرت سیاسی را بهدستآورده بودند؛ از سوی دیگر، نوع حکومت و نگرش دینی آنها در این منابع، موردنکوهش و مذمت قرارگرفته است. این در حالی است که مطابق شواهد و نشانه‌های بسیار، در قرون پایانی حکومت ساسانی، خاندان‌های مهمّ اشکانی به‌عنوان صاحب‌منصبان بلندپایة کشوری و لشکری حضور دارند و منشأ خدمات مهمّ قرارمی‌گیرند. پژوهش حاضر در پی آن است که با رویکردی توصیفی-تحلیلی به روایت‌های موجود، نگاه دوگانه و متناقض ساسانیان را دربارة اشکانیان تحلیل کند. نتایج نشان میدهد که جعل و تحریف وقایع تاریخ اشکانیان و خلق تضاد و تقابل شدید و اغراق‌آمیز میان ماهیت دو نظام حکومتی اشکانی و ساسانی در منابع تاریخنگارانة عصر ساسانی، معلول جریان تاریخنگاری ساسانیان در قرون پایانی حکومتشان است.
شبنم برزگر
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1388، ، صفحه 21-37
چکیده
خرمشهر (محمره) در معادلات اقتصادی و سیاسی ایران اواخر قاجاریه، به‌تدریج نقش و جایگاه ویژهای پیدا می‌کرد. همسایگی با بصره، کشتی‌رانی کارون، اتصال به خلیج‌فارس، مسائل نفتی، و بریتانیا و منافعش در منطقه همگی دلایل اصلی قرارگرفتن پروندة این خطّه از ایران بر روی میزهای سیاسی و اقتصادی بریتانیا بود.
توجّه ایران به امور بنادر با ایجاد ...
بیشتر
خرمشهر (محمره) در معادلات اقتصادی و سیاسی ایران اواخر قاجاریه، به‌تدریج نقش و جایگاه ویژهای پیدا می‌کرد. همسایگی با بصره، کشتی‌رانی کارون، اتصال به خلیج‌فارس، مسائل نفتی، و بریتانیا و منافعش در منطقه همگی دلایل اصلی قرارگرفتن پروندة این خطّه از ایران بر روی میزهای سیاسی و اقتصادی بریتانیا بود.
توجّه ایران به امور بنادر با ایجاد پستهای گمرکی، دفاتر تذکره و ایجاد کارگزاری بنادر جنوب شکل جدّی به خود میگرفت، اما حکومت شیخ خزعل در خوزستان سرآغاز مناسبات و منازعات نوینی میان دولت ایران (بهویژه نهادهای تازهتأسیس در خوزستان)، بریتانیا و شخص خزعل شد.
محمدتقی ایمان پور؛ کیومرث علی زاده
چکیده
پارسیها، یکی از اقوام هند و ایرانی بودند که در نیمة دوم هزارة دوم پیش از میلاد وارد ایران شدند و در بخشهای جنوبی و جانب شرقی کوههای زاگرس ساکن شدند. آنان پس از سالها سکونت پشت مرزهای شرقی ایلام و با استفاده از اوضاع سیاسی منطقه، به‌تدریج وارد سرزمین انشان شدند. به نظر میرسد تهاجمات مکرر آشوریان علیه همسایگان شرقی خود؛ یعنی مادها، پارسیها ...
بیشتر
پارسیها، یکی از اقوام هند و ایرانی بودند که در نیمة دوم هزارة دوم پیش از میلاد وارد ایران شدند و در بخشهای جنوبی و جانب شرقی کوههای زاگرس ساکن شدند. آنان پس از سالها سکونت پشت مرزهای شرقی ایلام و با استفاده از اوضاع سیاسی منطقه، به‌تدریج وارد سرزمین انشان شدند. به نظر میرسد تهاجمات مکرر آشوریان علیه همسایگان شرقی خود؛ یعنی مادها، پارسیها و به-خصوص علیه ایلام در طول قرن هشتم و اوایل قرن هفتم پ.م.، منجر به برقراری روابط دوستانه میان پارسیها و دولت ایلام، در قالب اتحادهای سیاسی ـ نظامی، برای مقابله با خطر آشوریان شد. از طرف دیگر، حضور پارسیها در پشت مرزهای انشان و تهاجمات مکرر آشوریان علیه سرزمینهای غربی ایلام که باعث غفلت ایلامیها از سرزمین شرقی خود؛ یعنی انشان شد، باعث گردید که پارسیها از فرصت پیش‌رو استفاده کرده و به‌تدریج وارد سرزمین انشان شوند.
در این مقاله، تلاش شده است با استناد به کتیبهها و منابع میانرودان، ایلامی، پارسی قدیم و شواهد باستانشناسی و با استفاده از شیوة پژوهشهای تاریخی، به بررسی چگونگی ورود پارسیها به انشان و روابط آنها با ایلام پرداخته شود و در آن نشان داده شود که به دلایل تهاجمات مکرر آشوریان علیه سرزمین ایلام، آنها سعی کردند برای مقابله با آشوریها و با استفاده از توانمندیهای نظامی پارسیها، از همان ابتدا روابط دوستانهای با آنها برقرار کنند. همچنین، حملات مکررآشوریان علیه مرزهای غربی ایلام، از اوایل قرن هفتم پ.م.، منجر به غفلت آنها از مرزهای شرقی و ضعف دولت ایلام شد و این، فرصتی برای پارسیها فراهم کرد که به‌تدریج و ظاهراً بدون برخوردهای شدید نظامی، وارد سرزمین انشان شوند و سرانجام اینکه حتی با وجود این حوادث، روابط دوستانه میان پارسیها و ایلامیها، همچنان تا پایان حیات حکومت ایلام حفظ گردید.
حسین بادامچی
چکیده
اسناد و به طور کلی متون مکتوب به زبان ایلامی قدیم نادر هستند، اما از شوش در دورة سوکل مخها نزدیک به 550 سند حقوقی به زبان اکدی و در موضوعات مختلف بهدست آمده است که فرصتی بینظیر برای مطالعة نهادهای حقوقی و اجتماعی ایلام فراهم میکند. مقالة حاضر، ضمن ویرایش و ترجمة دو سند دادرسی ایلامی از دورة سوکل مخها به تحلیل ...
بیشتر
اسناد و به طور کلی متون مکتوب به زبان ایلامی قدیم نادر هستند، اما از شوش در دورة سوکل مخها نزدیک به 550 سند حقوقی به زبان اکدی و در موضوعات مختلف بهدست آمده است که فرصتی بینظیر برای مطالعة نهادهای حقوقی و اجتماعی ایلام فراهم میکند. مقالة حاضر، ضمن ویرایش و ترجمة دو سند دادرسی ایلامی از دورة سوکل مخها به تحلیل محتوای این دادرسیها میپردازد. این مقاله ابتدا برای مشخصکردن بستر تاریخی، تقسیمبندی تاریخ ایلام باستان را توضیح میدهد، سپس اهمیت اسناد اکدی شوش بررسی و سرانجام متن دو سند دادرسی ایلامی از دیدگاه صورت و ماهیت قرارداد مطالعه خواهد شد. چون این اسناد تاکنون به زبان انگلیسی منتشر نشدهاند، ترجمة انگلیسی نیز به متن افزوده شده است.
غلامرضا امیرخانی
چکیده
هرات در عصر تیموریان، به ویژه در دو مقطع طولانی زمامداری شاهرخ و حسین بایقرا، از رونق قابل توجهی در عرصۀ فرهنگ و هنر برخوردار بود. حیات فرهنگی هرات در دورۀ طولانی حکومت شاهرخ، تحتتأثیر عوامل و مؤلفههای مختلفی قرار داشت که در این مقاله با دستهبندی آنها به چهار مؤلفۀ شریعتگرایی، گسترش زبان فارسی، ایران محوری و تصوف، به تحلیل ...
بیشتر
هرات در عصر تیموریان، به ویژه در دو مقطع طولانی زمامداری شاهرخ و حسین بایقرا، از رونق قابل توجهی در عرصۀ فرهنگ و هنر برخوردار بود. حیات فرهنگی هرات در دورۀ طولانی حکومت شاهرخ، تحتتأثیر عوامل و مؤلفههای مختلفی قرار داشت که در این مقاله با دستهبندی آنها به چهار مؤلفۀ شریعتگرایی، گسترش زبان فارسی، ایران محوری و تصوف، به تحلیل و بررسی هر یک از این عوامل و ویژگیها و حامیان آنها، به ویژه شخص شاهرخ و فرزندش بایسنغر میرزا، پرداخته شده است.
محسن رحمتی؛ پیرحسین نظری
چکیده
ایل سنجابی از ایلات کرد غرب ایران هستند که در جریان جنگ جهانی اول، به حمایت از دولت موقت ملی نظام‌السلطنه و ملیگرایان همراه وی برخاستند و ضمن اعلامِ مخالفت با حضور و فعالیت سپاهیان دولتهای انگلیس و روس، با نیروهای آلمانی و عثمانی همراه شدند. بعد از غلبة سپاهیان روس و انگلیس بر منطقة غرب، این ایل پناهگاه عناصر ملی دولت موقت شدند ...
بیشتر
ایل سنجابی از ایلات کرد غرب ایران هستند که در جریان جنگ جهانی اول، به حمایت از دولت موقت ملی نظام‌السلطنه و ملیگرایان همراه وی برخاستند و ضمن اعلامِ مخالفت با حضور و فعالیت سپاهیان دولتهای انگلیس و روس، با نیروهای آلمانی و عثمانی همراه شدند. بعد از غلبة سپاهیان روس و انگلیس بر منطقة غرب، این ایل پناهگاه عناصر ملی دولت موقت شدند و بهمخالفتباحضوروبرنامههای نیروهای بریتانیا در غرب ایران ادامه دادند. این مقاله درصدد بررسی چگونگی تقابل سران ایل سنجابی با اقدامات و برنامههای دولت بریتانیا در غرب ایران در جریان جنگ جهانی اول است. این مطالعه نشان میدهد انگلیسی‌ها بعد از غلبه بر غرب ایران، قصد داشتند پلیس غرب را از طریق جذبِ ایلاتِ منطقه تشکیل دهند و ایل سنجابی نیز با توجه به قدرت نظامی قابلتوجه و حمایت از عناصر ملی، بیش از دیگر ایلات مورد توجه آنها قرارگرفت. سران ایل سنجابی ضمن ادامة همکاری با اعضای کمیتة دفاع ملی، مخالفت خود را با برنامهها و اقدامات نیروهای انگلیسی در غرب اعلام کردند. کارگزاران انگلیسی در غرب ایران کوشیدند تا سران ایل سنجابی را از چهار طریقِ گفتوگو، تحریک ایلات مجاور علیه آنها، قطع ارتباط اعضای کمیتة ملی با ایشان و سرانجام حملة نظامی، با خود همراه و از مخالفت آنها جلوگیری کنند.
رسول پروان؛ منصوره اتحادیه
چکیده
با رونق معتنابهِ تجارت بین‌المللی فرش ایران در اواسط دورۀ قاجاریه، فرش به کالای صادراتی مهمی در ایران تبدیل شد. این سؤال مطرح است که در این دوره نقش دستگاه‌های اجرایی عصر قاجاریه در اداره کردن این صنعت و تجارت چگونه بوده است؟ هدف از این پژوهش، بررسی اقدامات دولت در زمینۀ صنعت فرش در عصر قاجاریه است. با توجه به نقش بارز دولت در اقتصاد ...
بیشتر
با رونق معتنابهِ تجارت بین‌المللی فرش ایران در اواسط دورۀ قاجاریه، فرش به کالای صادراتی مهمی در ایران تبدیل شد. این سؤال مطرح است که در این دوره نقش دستگاه‌های اجرایی عصر قاجاریه در اداره کردن این صنعت و تجارت چگونه بوده است؟ هدف از این پژوهش، بررسی اقدامات دولت در زمینۀ صنعت فرش در عصر قاجاریه است. با توجه به نقش بارز دولت در اقتصاد ایران، این مقاله به‌عنوان تجربهای برای مدیریت دولتی صنعت فرش حائز اهمیت زیادی است. این پژوهش نشان میدهد دستگاه‌های دولتی عصر قاجاریه، به فراخور درخواستهای فعالین این عرصه، برنامههایی ازجمله مبارزه با رنگ جوهری، حمایت از شرکتهای خارجی، معرفی بین‌المللی فرش ایران و کمک به توسعۀ تجارت بین‌المللی آن را اجرا کردند. عاملین اجرای سیاستهای دولتی وزارتخانههای خارجه، تجارت، مالیه و همچنین گمرک و کنسولگریها بودند. گردآوری اطلاعات مقاله به‌صورت کتابخانه‌ای و اسنادی است و دادهها با روش تحقیق تاریخی مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته است.
علی رضا روحی؛ سپیده سیدی نوقابی
چکیده
صلاحالدین ایوبی به‌عنوان تأثیرگذارترین شخصیت دولت ایوبی، علاوه بر مبارزه سیاسی، با نوع خاصی از مبارزه فرهنگی به مقابله با فاطمیان برخواست. او که خود را مدافع اهل سنت میدانست، درجهت حمایت از اهل سنت و برخورد بااسماعیلیان بسیار تلاش کرد. از تأثیرگذارترین و کارآمدترین روشهایی که میتوانست بدون درگیری شدید نظامی و بدون ...
بیشتر
صلاحالدین ایوبی به‌عنوان تأثیرگذارترین شخصیت دولت ایوبی، علاوه بر مبارزه سیاسی، با نوع خاصی از مبارزه فرهنگی به مقابله با فاطمیان برخواست. او که خود را مدافع اهل سنت میدانست، درجهت حمایت از اهل سنت و برخورد بااسماعیلیان بسیار تلاش کرد. از تأثیرگذارترین و کارآمدترین روشهایی که میتوانست بدون درگیری شدید نظامی و بدون ایجاد حساسیت در بین اسماعیلیان او را به اهداف خود برساند، استفاده از مدارس متعددِ نوبنیاد ویژهی اهل سنت بود. مدارسی که قالببندی حکومتی با ضوابط مشخص فقهی و آموزشی را دارا بود. تجربههای سلجوقیان و زنگیان در این راه مورد استفاده قرار گرفت. مسئله اصلی مقالهی پیش‌رو، بررسی روشهای مختلف مبارزۀ فرهنگی صلاحالدین با اندیشههای اسماعیلیان و تعالیم فاطمیان؛ و نیز کارکردها، ویژگیها و تاریخچه مدارس اهل سنت در دورۀ صلاحالدین است.
رسول جعفریان؛ محیا شعیبی عمرانی
چکیده
اسناد دیوانی یکی از تولیداتمهم نظام دیوان‌سالاری و از منابع ارزشمند برای پژوهش در تاریخ تحول نظام اداری است. این ارزش و اهمیّت برای تحقیق دربارة دورانی همچون دورة زندیه که منابع و اطلاعات در خصوص نظام اداری آن با کمبود مواجه است، بیشتر میشود. این پژوهش درصدد است تا ضمن ارائة نکاتی دربارة وضعیت ثبات سیاسی این دوران و تأثیر ...
بیشتر
اسناد دیوانی یکی از تولیداتمهم نظام دیوان‌سالاری و از منابع ارزشمند برای پژوهش در تاریخ تحول نظام اداری است. این ارزش و اهمیّت برای تحقیق دربارة دورانی همچون دورة زندیه که منابع و اطلاعات در خصوص نظام اداری آن با کمبود مواجه است، بیشتر میشود. این پژوهش درصدد است تا ضمن ارائة نکاتی دربارة وضعیت ثبات سیاسی این دوران و تأثیر آن بر روند تولید اسناد دیوانی و نیز با اشاره به مفاد منابع تاریخی نگاشتهشده در این دوره، دربارة نظام اداری حاکم و تحولات آن، از طریق مطالعة اسناد دیوانی باقیمانده، تصویری از ساختارهای تولید اسناد ارائه کند. بدینمنظور، پس از بررسی اوضاع سیاسی و اداری دورة زندیه، پراکندگی زمانی و کمیّت تولید اسناد بررسیشده و سپس سه ساختار اصلی نحوة تنظیم مطالب در اسناد این دوره شناسایی شده است. در نهایت، کوشش شده است تا به نکاتی دربارة سندشناسی اسناد دیوانی دورة زندیه و عناصر ظاهری مشهود در آنها اشاره شود. در این پژوهش، از یک طرف نشان داده خواهد شد که به موازات افزایش بحران‌های سیاسی و کاهش ثبات، میزان تولید اسناد دیوانی مکتوب نیز کاهش یافته است و از طرف دیگر، توصیفی از ویژگی‌های شکلی و محتوایی اسناد دیوانی دورة زندیه ارائه خواهد شد.
محسن جعفری‌مذهب
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 25-34
چکیده
مرگ سلطان ابوسعید مغول در ربیع‌الاول سال 736 هجری را سال انحلال دولت ایلخانی در ایران به‌شمار آورده‌اند. اما امیران و وزیران ایلخانان که برای یافتن مشروعیت، هر مدعی فرزندی چنگیز را به ایلخانی نشانده و خود به‌نام او فرمانروایی می‌کردند، کسانی را به حکومت آورده و سکه به‌نامشان زده و در تاریخ سیاسی ایران وارد کردند که به ایلخانان دست‌نشانده ...
بیشتر
مرگ سلطان ابوسعید مغول در ربیع‌الاول سال 736 هجری را سال انحلال دولت ایلخانی در ایران به‌شمار آورده‌اند. اما امیران و وزیران ایلخانان که برای یافتن مشروعیت، هر مدعی فرزندی چنگیز را به ایلخانی نشانده و خود به‌نام او فرمانروایی می‌کردند، کسانی را به حکومت آورده و سکه به‌نامشان زده و در تاریخ سیاسی ایران وارد کردند که به ایلخانان دست‌نشانده معروف شده‌اند و تاکنون 9 نفر آنها شناسایی شده است. آخرین ایلخان دستنشاندهای که تاکنون شناخته و شناسانده شده، انوشیروان است. از این انوشیروان یا نوشیروان کمتر نامی در منابع و سکه‌های بهجای مانده هست. از آخر کار او نیز چندان خبری نداریم.
در دهة 80 میلادی، چند سکة جدید در حراجیهای اروپایی پیدا شدند که پس از مدّتی در کاتالوگهای سکه و سرانجام در کتابهای راهنمای دولتهای اسلامی و کتابهای تاریخ ایلخانان ثبت گردیدند. نقش این سکه‌ها کاملاً شبیه سکه‌های ایلخانی و چوپانی است. نام نویی بر یان سکه‌ها یافته میشود که موضوع این نوشته است.
مهدی بیگ محمد پور؛ کریم حاجی زاده باستانی
چکیده
بر اساس منابع تاریخی آتشکده آذرگشنسب یکی از سه آتشکده مهم ساسانیان بوده است. جایگاه این آتشکده در منابع پهلوی گنزک ذکر گردیده که اعراب آن را شیز می‌گفتند و این آتشکده تا قرن چهارم هجری روشن بوده است. بر اساس منابع تاریخی و پژوهشهای باستان‌شناختی، مشخص‌شده که شیز همان تخت سلیمان کنونی است. تخت سلیمان بعد از قرن پنجم هجری، به مدت دو ...
بیشتر
بر اساس منابع تاریخی آتشکده آذرگشنسب یکی از سه آتشکده مهم ساسانیان بوده است. جایگاه این آتشکده در منابع پهلوی گنزک ذکر گردیده که اعراب آن را شیز می‌گفتند و این آتشکده تا قرن چهارم هجری روشن بوده است. بر اساس منابع تاریخی و پژوهشهای باستان‌شناختی، مشخص‌شده که شیز همان تخت سلیمان کنونی است. تخت سلیمان بعد از قرن پنجم هجری، به مدت دو قرن بهکلی فراموش میشود، بهطوریکه در منابع تاریخی هیچ اشارهای به این محل نشده است، اما در دورۀ ایلخانی، این محل دوباره مورد توجه قرارگرفته و کاخ شکاری در آن احداث میشود. در این دوره به تخت سلیمان، ستورلیق، سورلوق و یا سغورلوق می‌گفتند که بیشتر تحولات تاریخی تخت سلیمان دورۀ اسلامی نیز مربوط به همین زمان است. پس از دورۀ ایلخانی، در زمان شاهان اوایل صفوی، از این محل به‌عنوان شکارگاه شاهی استفاده میشده و در همین دوره، این محل به تخت سلیمان معروف میگردد. با تغییر پایتخت صفویان و دور شدن تخت سلیمان از مراکز حکومتی، این مکان از رونق افتاده و برای همیشه در تاریخ سیاسی ایران فراموش میشود.
محمدرضا علم؛ محمد افسری راد
چکیده
رابطه حزب پانایرانیست با جبهۀ ملی تا کودتای 28 مرداد 1332 از سرفصلهای مهم در ادوار فعالیت این حزب میباشد. این حزب که اساس تشکیل آن بر مسائل هویت ملی، ناسیونالیسم و جلوگیری از نفوذ بیگانه مبتنی بود، مسئلۀ نفت را مهمترین مسئلۀ کشور در زمان خود میدانست و به همین دلیل با جبهۀ ملی به همکاری پرداخت. رابطۀ حزب پانایرانیست با جبهۀ ...
بیشتر
رابطه حزب پانایرانیست با جبهۀ ملی تا کودتای 28 مرداد 1332 از سرفصلهای مهم در ادوار فعالیت این حزب میباشد. این حزب که اساس تشکیل آن بر مسائل هویت ملی، ناسیونالیسم و جلوگیری از نفوذ بیگانه مبتنی بود، مسئلۀ نفت را مهمترین مسئلۀ کشور در زمان خود میدانست و به همین دلیل با جبهۀ ملی به همکاری پرداخت. رابطۀ حزب پانایرانیست با جبهۀ ملی در دو سطح قابل بررسی است: الف) حمایت آشکار و فراگیر، ب) مخالفت و جدایی. سؤال مهم این است که زمینهها و دلایل این رفتار سیاسی متفاوت چیست؟ ظاهراً این تغییر رویکرد، تحتتأثیر دو آرمان حزبی حزب پانایرانیست یعنی ناسیونالیسم و پادشاهی قرار داشت. ناسیونالیسم، وجه مشترک نزدیکی سیاسی و سرنوشت سنت پادشاهی دیرین ایرانی، نقطه اختلاف این دو جریان با هم بود. مسائل دیگری نیز در گسترش اختلافات فیمابین نقش داشتند: مانند رفتار سیاسی دکتر مصدق در برخورد با مخالفین بهویژه حزب توده، فعالیت دولتهای انگلستان و آمریکا و مسائل داخلی جبهه مانند رابطۀ دکتر مصدق و آیتالله کاشانی.
احسان افکنده؛ فاطمه افشاری
چکیده
در بررسی سکه‌های نخستین اشکانیان، پژوهشگران بیشتر بر میراث یونانی‌مآبی و پارسی-هخامنشی به‌عنوان عناصر مسلط تأکید می‌کنند و عناصر سکایی عموماً نادیده انگاشته می‌شوند. یکی از نقش‌مایه‌های این سکه‌ها، سرپوش قائم نوک‌تیزی است که بر سر شاه قرار دارد. مسئلة اصلی پژوهش، بررسی خاستگاه سرپوش شاهان نخست اشکانی است که عموماً متأثر از ...
بیشتر
در بررسی سکه‌های نخستین اشکانیان، پژوهشگران بیشتر بر میراث یونانی‌مآبی و پارسی-هخامنشی به‌عنوان عناصر مسلط تأکید می‌کنند و عناصر سکایی عموماً نادیده انگاشته می‌شوند. یکی از نقش‌مایه‌های این سکه‌ها، سرپوش قائم نوک‌تیزی است که بر سر شاه قرار دارد. مسئلة اصلی پژوهش، بررسی خاستگاه سرپوش شاهان نخست اشکانی است که عموماً متأثر از سکه‌های شهرب‌های هخامنشی و فرهنگ پارسی انگاشته میشود. فرضیة این مقاله، احتمال سکایی‌بودن این سرپوش باتوجه‌به خاستگاه سکایی اشکانیان است. مقالة حاضر بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و مقایسة این سرپوش با نقش‌مایه‌های هخامنشی، سکایی و یونانی و توصیفات متون کلاسیک، به بررسی این خاستگاه بپردازد. مقایسة این سرپوش‌ها با سرپوش شهرب‌ها، موارد نقش‌مایه‌های دورة هخامنشی و هنر یونانی کلاسیک نشان میدهد که این سرپوش برخلاف موارد پارسی که نرم و فاقد برجستگی هستند، شباهت چشمگیری با سرپوش‌های بیابان‌گردان سکایی دارد که در هنر هخامنشی و یونانی به‌صورت قائم به تصویر کشیده شده‌اند؛ درنتیجه، می‌توان گفت سرپوش نخستین اشکانیان گونه‌ای از سرپوش ایستاده و نوک‌تیز سکایی است که مختص اپرنی‌ها یا قبایل داهه بوده است. ردِّ پای سرپوش سکا‌ها در متون کلاسیک نیز دیده میشود که از آن به نام کورباسیا یاد شده است. بررسی اصطلاحات سرپوش‌ها در این متون نشان میدهد واژة کورباسیا که در آغاز تنها مختص سرپوش سکا‌ها بوده است، بعدها با سرپوش بلند و دندانه‌دار پارسی مختص شاه بزرگ هخامنشی خلط شده و این دو، همسان پنداشته شده‌اند. گذشته از ارتفاع سرپوش‌ها، ظاهراً آنچه به این همسان‌انگاری کمک کرده است، وجود محافظ گردن در هر دو سرپوش بوده است.
محسن رحمتی؛ پرستو مظفری
چکیده
طی قرون متمادی امور اداری- سیاسی کردستان به دست خاندان محلی اردلان و خاندان‌های وابسته به آنان اداره میشد که یکی از آنها، خاندان وزیری بود. اصلی‌ترین کارکردوزیری‌ها، ادارة امور دیوانی و محاسباتی امارت اردلان بود. این پژوهش به روش تاریخی ضمن بررسی چگونگی راهیابی خاندان وزیری به عرصة حکومت اردلان، بر آن است تا به جایگاه آنان در ...
بیشتر
طی قرون متمادی امور اداری- سیاسی کردستان به دست خاندان محلی اردلان و خاندان‌های وابسته به آنان اداره میشد که یکی از آنها، خاندان وزیری بود. اصلی‌ترین کارکردوزیری‌ها، ادارة امور دیوانی و محاسباتی امارت اردلان بود. این پژوهش به روش تاریخی ضمن بررسی چگونگی راهیابی خاندان وزیری به عرصة حکومت اردلان، بر آن است تا به جایگاه آنان در ساختار اداری و تحولات سیاسی و فرهنگی کردستان اردلان در دورة اول قاجار بپردازد. این مقاله نشان میدهد خاندان وزیری از نخستین حضور خود در دستگاه حکومت محلی اردلان از دورةافشاریه تا پایان دورة اول قاجار، روندی رو به ترقی داشتهاند. اعضای این خاندان، علاوه بر ایجاد پیوند بین امارت اردلان و دولت مرکزی، در عرصة سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، ادبی و عمرانیِ کردستان حضور فعال داشتند.
جواد چوپانیان
چکیده
بُرزویۀ طبیب، یکی از بزرگترین متفکّران ایران باستان است؛ وی که به روزگار پادشاهی خسرو انوشیروان میزیسته نهتنها یکی از سرآمدان این عصر است، بلکه افکار و نظرات وی تا بعد از اسلام نیز الهامبخش متفکّرانی نظیر سهروردی بوده است. متفکّران و علما در هر دورهای نمادی از وضعیت فکری و فرهنگی آن دوره به شمار میروند و بهحّق افرادی ...
بیشتر
بُرزویۀ طبیب، یکی از بزرگترین متفکّران ایران باستان است؛ وی که به روزگار پادشاهی خسرو انوشیروان میزیسته نهتنها یکی از سرآمدان این عصر است، بلکه افکار و نظرات وی تا بعد از اسلام نیز الهامبخش متفکّرانی نظیر سهروردی بوده است. متفکّران و علما در هر دورهای نمادی از وضعیت فکری و فرهنگی آن دوره به شمار میروند و بهحّق افرادی نظیر بُرزویه، بُزرگمهر و پولس ایرانی نماد جامعۀ اواخر دورۀ ساسانی و به خصوص حکومت خسرو انوشیروان هستند. بنابراین شناخت افکار و آراء بُرزویه ما را در شناخت جامعه ایران در اواخر دورۀ ساسانی و نظریات حاکم بر این جامعه یاری میکند. اگر مقّدمۀ «کلیله و دمنه» را استثناء کنیم، می‌توان گفت اطلاعات ما در خصوص بُرزویه، بسیار اندک است و هر چه هست تقریباً به همین مقّدمه و «باب بُرزویه» برمیگردد. گرچه پیبردن به افکار بُرزویه بهسبب نبود منابع کافی، اندکی دشوار است، امّا در این مقاله، سعی شده تا بر اساس منابع دست اوّل و مقّدمۀ «کلیله و دمنه»، که یگانه منبع ارزشمند در باب آرای وی است، تحلیلی از تفکرات وی عرضه شود.
حسن حضرتی
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 35-56
چکیده
موضوع این نوشتار تحلیل اندیشه تاریخی ابن‌فندق است. مسئل? بنیادین پژوهش حاضر این بود که شرافت علم تاریخ از نگاه ابن‌فندق در چیست؟ آیا او به‌سان دیگر مورّخان عهد میان? اسلامی، متأثر از سنّت ارسطویی، تنها به شرافت موضوعی و نفعی علم تاریخ قائل بوده و یا به شرافت روش دانشی تاریخ باور داشته است.
نگارنده در این مقاله با مطالعه و ارزیابی ...
بیشتر
موضوع این نوشتار تحلیل اندیشه تاریخی ابن‌فندق است. مسئل? بنیادین پژوهش حاضر این بود که شرافت علم تاریخ از نگاه ابن‌فندق در چیست؟ آیا او به‌سان دیگر مورّخان عهد میان? اسلامی، متأثر از سنّت ارسطویی، تنها به شرافت موضوعی و نفعی علم تاریخ قائل بوده و یا به شرافت روش دانشی تاریخ باور داشته است.
نگارنده در این مقاله با مطالعه و ارزیابی آثار ابن‌فندق، بهویژه مقدم? مبسوط او در «تاریخ بیهق»، به این نتیجه رسیده است که علی بن زید بیهقی، اساساً به شرافت روشی دانش تاریخ قائل نبود و همانند دیگر مورخّان عهد میان? اسلامی، تنها به شرافت موضوعی و نفعی علم تاریخ اعتقاد داشته است.
محمد علی رنجبر
چکیده
محمد ابراهیم باستانی پاریزی (1393-1304 ش.) نقش و جایگاه ویژهای در تاریخنگاری معاصر ایران دارد. شیوۀ متفاوت او در روش، موضوعشناسی، مأخذشناسی و نگارش، هم اقبال عموم را در پی داشته و هم واکنشهای مختلفی را در سطح تاریخنگاری دانشگاهی موجب شده است. از‌اینرو، نمیتوان از تأثیرگذاری او در عرصۀ تاریخنویسی و ترویج تاریخخوانی ...
بیشتر
محمد ابراهیم باستانی پاریزی (1393-1304 ش.) نقش و جایگاه ویژهای در تاریخنگاری معاصر ایران دارد. شیوۀ متفاوت او در روش، موضوعشناسی، مأخذشناسی و نگارش، هم اقبال عموم را در پی داشته و هم واکنشهای مختلفی را در سطح تاریخنگاری دانشگاهی موجب شده است. از‌اینرو، نمیتوان از تأثیرگذاری او در عرصۀ تاریخنویسی و ترویج تاریخخوانی چشم پوشید. بهمنظور نزدیکی به فضای ذهنی و دیدگاه نظری او درمورد تاریخ و شیوۀ تاریخنگاری، در این نوشتار در پی آشکارسازی مفاهیم هستیشناسی (ontology)، معرفتشناسی (epistemology) و روششناسی methodology)) تاریخی او هستیم تا جهانبینی حاکم بر ذهن مورخ مشخص شود و علل و دلایل کاربستهای ویژۀ او در تاریخنگاری ـ از انتخاب موضوع تا مأخذشناسی و شیوۀ نگارش ـ بهدست آید. بررسی استقرایی آثار باستانی حکایت از پیوند منطقی سه جزء پارادایم (paradigm) تاریخنگاری او دارد؛ بهنحویکه از هستیشناسی ایدهآلیستی راه به معرفتشناسی غیراثباتگرایانه میبرد و در روششناسی، انحصار ابزارهای عینی و تجربی را در درک تاریخ ناکافی میبیند.
عبدالرسول خیراندیش؛ مریم شیپری
چکیده
در قرن نوزدهم میلادی اختراع کشتی‌های بخار که توناژ بالاتری داشتند و همچنین افتتاح کانال سوئز که جایگزین راه جنوب افریقا شد، تغییرات مهمی در تجارت ایجاد کرد. بنادر ایران در جنوب که از طریق خلیج فارس به آب‌های آزاد دسترسی دارند نیز از این تحول بهره‌مند شدند. این تحقیق درصدد است تأثیر کانال سوئز را بهطور غیرمستقیم و براساس افزایش ...
بیشتر
در قرن نوزدهم میلادی اختراع کشتی‌های بخار که توناژ بالاتری داشتند و همچنین افتتاح کانال سوئز که جایگزین راه جنوب افریقا شد، تغییرات مهمی در تجارت ایجاد کرد. بنادر ایران در جنوب که از طریق خلیج فارس به آب‌های آزاد دسترسی دارند نیز از این تحول بهره‌مند شدند. این تحقیق درصدد است تأثیر کانال سوئز را بهطور غیرمستقیم و براساس افزایش رفتوآمد کشتی‌های بخار به بنادر ایران مورد بررسی قرار دهد. بهترین راه نشاندادن این تغییر بررسی آماری تعداد و توناژ کشتی‌های بخار است که به خلیج فارس آمدهاند. مطالعة موردی این تحقیق متمرکز بر چهار بندر بوشهر، لنگه، بندر عباس و خرمشهر است. این تحقیق براساس روش کتابخانه‌ای و کیلیومتریک تهیه شده و در دو مرحله تنظیم شده است. نخست طرحی جهانی از تجارت میان شرق و غرب ارائه میشود سپس نقش کانال سوئز در افزایش تعداد و توناژ کشتی‌های بخار واردشده به بنادر خلیج فارس در مقایسه با کشتی‌های بادبانی به تفکیک و سپس در قیاس با هم مورد بررسی قرار میگیرند. قواعد کیلیومتریک این تحقیق نیز در بخش پینوشت منعکس شده است.
رسول جعفریان
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1388، ، صفحه 39-69
چکیده
بر خرابه‌های ناشی از حملات مغول، یک کانون تمدنی فعال، به کوشش عالم برجسته، ریاضیدان و منجم مشهور و فقیه و متکلم شایسته، حضرت خواجه‌نصیرالدین طوسی بنا شد. ویژگی‌های خاص این مرد دانشی، سبب شکل‌گیری این کانون تمدنی گردید. نقطة درخشان این کانون، رصدخانة مراغه بود که طالب‌علمان و دانشمندانی از سراسر عالم اسلامی در آنجا فرود
می‌آمدند. ...
بیشتر
بر خرابه‌های ناشی از حملات مغول، یک کانون تمدنی فعال، به کوشش عالم برجسته، ریاضیدان و منجم مشهور و فقیه و متکلم شایسته، حضرت خواجه‌نصیرالدین طوسی بنا شد. ویژگی‌های خاص این مرد دانشی، سبب شکل‌گیری این کانون تمدنی گردید. نقطة درخشان این کانون، رصدخانة مراغه بود که طالب‌علمان و دانشمندانی از سراسر عالم اسلامی در آنجا فرود
می‌آمدند. در این مقال، پس از بیان کلیاتی دربارة این کانون تمدنی، فهرستی از زبدگانی که برای دیدار با خواجه و بهره‌گیری از تحقیقات آثار موجود در مراغه به این شهر آمدهبودند، ارائه شده است.
